عدالت اجتماعی در نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه تهران

چکیده

مقاله حاضر به بررسی عدالت اجتماعی در گفته‌ها و اعمال علی بن ابی طالب (ع) می‌پردازد. عدالت و حقیقت مادر همه ارزش‌های اجتماعی تلقی می‌شود. پس از حضرت محمد (ص)، امام علی (ع) بهترین نمونه اخلاق، از جمله عدالت بود. او برای عدالت زندگی کرد و بر این باور بود که هر کس باید از حق امنیت در زندگی برخوردار باشد. به نظر وی، عدالت قرار دادن هر چیزی در محل مناسب خود است. بنا به نظر امام علی (ع) ارتباطی عمیق بین عدالت و حقیقت وجود دارد. نقطه مقابل عدالت ظلم و ستم بوده و ستمگر دشمن خدا است. عدالت یکی از چهار ستون "ایمان" است. عدالت اجتماعی یکی از مهم‌ترین جنبه‌های عدالت است. عدالت اجتماعی به معنای دادن حق شایسته هر فرد در توزیع منافع در جامعه و برآوردن نیازهای اساسی افراد است. عدالت اجتماعی شامل چند عنصر است که مهم‌ترین آنها عبارتند از: (1) کرامت انسان و اهمیت جامعه، (2) برابری و توزیع عادلانه ثروت، (3) مقابله با ظلم و حفاظت از ضعیف در برابر قوی، (4) تامین امنیت اجتماعی و (5) رعایت حقوق اجتماعی انسان. همه این عناصر در گفتار و کردار امام علی (ع) مورد بررسی قرار گرفته است. به نظر او اعتدال و عدالت اصل راهنمای زندگی انسان است.

کلیدواژه‌ها


[1]. Holy Quran
[2]. Nahjul Balagha, Ansarian Publications, Qum, Is­lamic Republic of Iran, 1981.
[3]. Nahjul balagha: sermons, letters, and sayings of Hazrath Ali, Translated by Syed Mohammed Askari Jafery, Karachi: Associated Printers, [1961]
[4]. Al-Kulayni, Abu Djafar, Kafi, Vol. 5, Tehran, 1367 A.H.
[5]. Al-Suyuti, 'Abd al-Rahman, 1401,  Al-jame-e al-Saghir, Vol. 2. Cairo.
[6]. Sharh Nahjul Balagha, 2012, interpreted by by Muhammad Abduh, vol. III, Dar al-marefat, Beirut
[7]. Aristotle, 1948. The Politics of Aristotle. Oxford : Clarendon Press.
[8]. Browne, Edward G., A Literary History Of Persia (New York: n.n., 1902)
[9]. Doi, Abdur Rahman I., 2008, Shari'ah: The Islamic Law, Ta-Ha Publishers
[10]. Elmi, 2004, Social Justice of Islam, Quest, Vol. 3, pp. 87-107.
[11]. Al-Majlisi, Muhammad Baqir, Bihar al-anwar, Beirut, Mu'assisa al-Wafa', 1403 AH.
[12]. Miller, David. Principles of social justice. London, 1999.
[13]. Tusi, Abu Djafai. Tahzih-e al- Akhlaq. Vol. 7. Tehran, 1365 A.H.
[14]. Al-Sarakhsi, Shams al-Din, 1406 H., Almabsoot, Dar al-marefat, Beirut
[15]. Zubairu,Umaru Mustapha,Olalekan Busra Sakariyau and Chetubo Kuta Dauda, Social reporting practices of Islamic Banks in Saudi Arabia,  International Journal of Business and Social Science Vol. 2 No. 23 [Special Issue – December 2011]pp. 193-205
[16]. Motahari. Mortaza, 1361 Sh., 'Adl-e Elahi (Divine Justice), Sadra, Tehran,
[17]. Nahjul Balagha and the Inter-Religious Understanding, 1997, Ed. by Shah Mohammad Waseem, Renaissance Publishing House, Delhi.
[18]. Naraghi. Mahdi. Jami'al Sa'adat, Beirut, 1988.  Vol. I.
[19]. Naraghi. Ahmad, Me’raj al-Sa'adai, Tehran, 1374 A.H
[20]. Qadri, Anwar Ahmad, 1968, Justice in historical islam, (Sh. Muhammad Ashraf Kashmiri Bazar)
[21]. Qutb, Sayyid, 1952. al-cAdalah al-Ijtimaciyyah fi’l-Islam. Cairo: Matbaca Dar al-Kitab al-cArabi. 
[22]. Qutb. Mohammad. 1953, Social justice in Islam. Tr. By John B. Hardie; Washington, D. C.
[23]. Sadr, Ayatollah Mohammad Baqar, 1981, The Islamic Economy (Tr.), Saroush, No. 3, May, Tehran, Islamic Republic of Iran.
[24]. The Oxford Encyclopedia of the Modern Islamic World, ed. Esposito, Vol, 2. Oxford University Press. 1995.
[25]. Cleary,Thomas, 1995, Living and Dying with Grace: Counsels of Hadrat Ali, translated by, (Shambhala,).