رویکرد شبهه‌پژوهانه به تفسیر تاریخی آیات مربوط به پیشگویی غلبۀ روم بر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

تاریخ نشان می‌دهد که از دیرباز تا کنون، یکی از روش­های مبارزه با قرآن کریم، تولید و ترویج شبهاتی علیه این کتاب آسمانی بوده و در این راستا مخالفان از هیچ کوششی دریغ نکرده اند و تألیفات متعددی در این حوزه نگاشته شده است. از جمله این تألیفات، کتابی با عنوان "نقد قرآن" است که در بخشی از آن، با مبنای انکار هرگونه اعجاز برای قرآن کریم و با استناد به اسناد تاریخی، درستی پیش­گویی قرآن کریم در مورد پیروزی رومیان بر ایرانیان انکار گردیده و آن را نه یک معجزه، بلکه اشتباهی تاریخی برشمرده ­است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی با گرایش انتقادی و بر اساس منابع کتابخانه­ای انجام شده، در صدد بررسی این ادعا و نقد آن است و می‌کوشد، بطلان ادعای مخالفان را اثبات و از نظریۀ اعجاز قرآنی دفاع نماید. این نگاشته، نشان می­دهد که ادلۀ نویسندۀ کتاب نقد قرآن نه تنها موجب انکار اعجاز در قرآن کریم نیست، بلکه جلوه­ای از حقانیت آن را نیز به اثبات می­رساند.
 

کلیدواژه‌ها


  1.  

    1. قرآن کریم.
    2. کتاب مقدس، ترجمه قدیم.
    3. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دار صادر، ۱۹۶۸م.
    4. ابن عاشور، محمد الطاهر بن محمد، التحریر والتنویر، تونس، الناشر: الدار التونسیة للنشر، 1984م.
    5. ابن فارس، أحمد بن فارس بن زکریاء القزوینی الرازی، معجم مقاییس اللغه، دار الفکر، 1399ق،
    6. ابن کثیر، أبو الفداء إسماعیل بن عمر بن کثیر القرشی البصری ثم الدمشقی، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، 1419ق.
    7. ابن منظور، محمد بن مکرم بن منظور الافریقی المصری، لسان العرب، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۴ق.
    8. بیهقی، أحمد بن الحسین، دلائل النبوة، دار الکتب العلمیة، دار الریان للتراث، 1408ق.
    9. ترمذی، محمد بن عیسی بن سَوْرة بن موسی بن الضحاک، سنن الترمذی، الطبعة الثانیة، الناشر: شرکة مکتبة ومطبعة مصطفی البابی الحلبی – مصر، 1395ق.
    10. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، انتشارات اسراء، 1378ش.
    11. زیدان، جرجی، تاریخ التمدن الاسلامی، بیروت، دار مکتبة الحیاة، 1914م.
    12. سها، نقد قرآن، ویرایش دوم، 1393ش.
    13. شریعتی، علی، سورة روم، مشهد، انتشارات جوان، 1389ش.
    14. طباطبایی، سیدمحمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، منشورات اسماعیلیان، 1417ق.
    15. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، ط الثانیة، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق.
    16. علیانسب، سید ضیاءالدین و اصغری، عزیزه، تفسیر پیشگویی قرآن از پیروزی روم بر فارس، مجلۀ مطالعات تفسیری، سال ششم، شمارۀ 22، صص67-86، 1394ش.
    17. غزالی السقا، محمد، فقه السیرة، الطبعة: الأولی، دمشق، الناشر: دار القلم، 1427ق.
    18. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
    19. معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، مؤسسۀ فرهنگی التمهید، 1428ق.
    20. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتاب الاسلامیه، 1374ش.
    21. واقدی، محمد بن عمر، المغازی للواقدی، ناشر: الأعلمی، ۱۹۶۶م.
    22. یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر، 1379ق.
    23. Bright, Michael, 1001 Natural Wonders You Must See Before You Die, Chartwell Books, ISBN: 978-0-7858-3583-7, 2017.
    24. Dabrowa, The official history of Heraclius‘ Persian campaigns“in The Roman And byzantine Army in the East, p: 57-87, 1994.
    25. Ganeri, Anita, The Qur'an and Islam, Evan Brothers Limited, ISBN: 9780237523466, 2003.
    26. http://farsi.khamenei.ir/speech content?id=34309
    27. Hunter, W.W, The Indian Empire: Its People, History and Products, ISBN: 978-1-136-38301-4, 2007.
    28. Khan, Rukhsana, Muslim Child: A Collection of Short Stories and Poems, Napoleon poblishing, ISBN: 0-929141-61-x, 1999.
    29. Kusky, M. Timothy, Encyclopedia of Earth Science, New York Academy of Sciences, ISBN: 0-8160-4973-4, 2005.
    30. Gibbon, Edward [1838], The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, Volume 8, University of Chicago, ISBN978-1-376-42101-9, 2014.
    31. Oman, Charles, Europe, 476-918, Volume 1, Macmillan, 1893.

    32. Kaegi, Walter Emil, Heraclius: Emperor of Byzantium. Cambridge University Press. ISBN 0-521-81459-6