اعجاز علمی در سورۀ تکویر و نقد تطبیق آن بر حوادث و پیشرفت‌های عصر حاضر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

قرآن کریم افزون بر آنکه آموزه ­های الهی در معارف دینی را به بشر می­آموزد، حقایق و اسرار عالم هستی را نیز باز می­گوید و این امر «اعجاز علمی قرآن» را شکل می ­دهد و نشانۀ وحیانی بودن آن است. سورۀ تکویر از نخستین سوره­ های نازله است که در آن فضایِ رو به­روشنائی جاهلیت، همگام با تبیین رستاخیز و حسابرسی، از امور کیهانی سخن می­گوید و حوادث پایان هستی را  به تصویر می­کشد. آیات این سوره، نمونه­ هایی گویا و باشکوه از رازگویی قرآن است، اما قابلیت انطباق آن­ها با پدیده­ هایی از عصر حاضر برخی را به تفسیرهای نادرست کشانده است. این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی و با توجه به دیدگاه­های قرآن­ پژوهان، لغت­ دانان و سیاق سوره، به بیان تفسیر درست آیات علمی سورۀ تکویر پرداخته و تفسیرهای نادرست را به نقد کشیده و اثبات کرده است، این تفسیرها با شأنیت و سیاق قرآن کریم و تعبیرات به کار رفته در آیات سازگار نیستند.

کلیدواژه‌ها


[1]. قرآن کریم.
 [2]. ابراهیم، خالد اسماعیل (1423ق). ما یواجهه العالم الآن فی القرآن الکریم و النذیر الأخیر. قاهره، دار الکتب المصریه.
[3]. ابن درید، محمد بن حسن (1988م).‏ جمهرة اللغة. بیروت، دار العلم للملایین.
[4]. ابن سیده، علی بن اسماعیل (؟). المخصص. بیروت، دار الکتب العلمیه.
[5]. ابن عاشور، محمد طاهر (1420 ق). التحریر و التنویر.  بیروت، مؤسسۀ التاریخ العربی.
[6]. ابن فارس (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
[7]. ابن منظور (1363ش). لسان العرب. قم، نشرادب حوزه.
 [8]. ابن‏جوزی، عبدالرحمن بن علی (1422ق). زاد المسیر فی علم التفسیر. بیروت، دار الکتاب العربی.
[9]. ابن‏عطیه، عبدالحق بن غالب (1422ق). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. بیروت، دارالکتب العلمیه.
[10]. احمد، یوسف حاج (2003م). موسوعة الإعجاز العلمی فی القرآن الکریم و السنة المطهرة، چاپ دوم، دمشق، مکتبة ابن حجر.
 [11]. اریک. اوبلاکر (1396ش). فیزیک نوین. ترجمۀ بهروز بیضاوی، چاپ هجدهم، تهران، قدیانی.
[12]. ازهری، محمد بن احمد (1421ق). تهذیب اللغة. بیروت، دار احیاء التراث العربی‏.
[13]. آلوسی، محمود (1415ق). روح المعانی. بیروت، دار الکتب العلمیه.
[14]. بابایی، علی اکبر (1394ش). قواعد تفسیر قرآن. قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه- سمت.  
[15]. بستانی، فواد افرام (1375ش)‏. فرهنگ ابجدی‏ عربی فارسی. چاپ دوم، تهران، انتشارات اسلامی‏.
[16]. بغوی، حسین بن مسعود (1420ق). تفسیر البغوی المسمی معالم التنزیل‏. بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏.
[17]. پانی‏پتی، ثناءالله (1412ق). التفسیر المظهری. پاکستان، مکتبة رشدیه.
[18]. جمیلی، سید (2000م). الإعجاز العلمی فی القرآن. بیروت، دار و مکتبة الهلال‏.
[19]. حقی بروسوی، اسماعیل (؟). تفسیر روح البیان. بیروت‏، دار الفکر.
[20]. حوّی، سعید (1424ق)، الاساس فی التفسیر، دار السلام‏، قاهره‏، چاپ ششم.
[21]. دگانی، مایر (1390ش). نجوم به زبان ساده. ترجمۀ محمدرضا خواجه­پور، چاپ هشتم، تهران، گیتاشناسی.
[22]. راغب اصفهانی (1430ق). مفردات ألفاظ القرآن. تحقیق: صفوان عدنان داوودی، چاپ چهارم، دمشق، دارالقلم.
[23]. رضایی اصفهانی، محمدعلی (1396ش). اعجاز قرآن/علمی، ‌دانشنامة علوم قرآنی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
[24]. رومی، فهد بن عبدالرحمن (1407ق). اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر. بیروت، مؤسسة الرسالة.
[25]. زبیدی، محمد مرتضی (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. دار الفکر.
[26]. زمخشری (1413ق). الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل. قم، نشر البلاغة.
[27]. سلطان علی‏شاه (1372ش). متن و ترجمة فارسی تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، تهران، سر الاسرار.
[28]. شعرانی، ابوالحسن (1386ش)، پژوهش­های قرآنی علامه شعرانی در تفاسیر مجمع البیان، روح الجنان و منهج الصادقین، چاپ دوم، قم، بوستان کتاب.
[29]. شوکانی، محمد (1414ق). فتح القدیر. دمشق، دار ابن کثیر.
[30]. صابونی، محمد علی (1421ق). صفوة التفاسیر. بیروت‏، دار الفکر.
[31]. صدیق‏حسن‏خان، محمدصدیق (1420ق). فتح البیان فی مقاصد القرآن. بیروت، دار الکتب العلمیه.
[32]. طالقانی، محمود (1362ش). پرتوی از قرآن. چاپ چهارم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
[33]. طباطبایی، محمد حسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت، مؤسسة اعلمی.
[34]. طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن (1372ش). مجمع البیان. چاپ سوم، تهران، ناصر خسرو.
[35]. طریحی، فخرالدین (1375ش). مجمع البحرین. چاپ سوم‏، تهران‏، مرتضوی‏.
[36]. طنطاوی، سید محمد (1997م‏). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. قاهره، نهضة مصر.
[37]. طیّار، مساعد بن سلیمان (1433ق). الاعجاز العلمی إلی أین؟ مقالاتٌ تقویمیة للإعجاز العلمی. چاپ دوم، دار ابن الجوزی.
[38]. طیب، عبدالحسین (1369ش‏).‏ اطیب البیان فی تفسیر القرآن‏. چاپ دوم، تهران‏.
[39]. عبیدی، خالد فایق (1426ق). آخر الزمان. دار الکتب العلمیة.
[40]. غماری الحسنی، احمد محمد صدیق (1971م). مطابقة الاختراعات العصریة لما أخبر به سید البریة. چاپ ششم، قاهره، مکتبة القاهره.
[41]. فخر رازی، (1420ق). التفسیر الکبیر. چاپ سوم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[42]. فراء، یحیی بن زیاد (1980م‏). معانی القرآن. الهیئة المصریة العامة للکتاب، قاهره‏.
[43]. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409 ق‏). کتاب العین. چاپ دوم، قم، نشر هجرت.
[44]. فیومی، سعید صلاح (2004).  الإعجاز العلمی فی القرآن الکریم. قاهره، مکتبة القدسی‏.
[45]. قرشی، علی‏اکبر (1375ش). تفسیر احسن الحدیث. چاپ دوم، تهران، بنیاد بعثت.
[46]. قرشی، علی اکبر (1371ش). قاموس قرآن‏. چاپ ششم، تهران، دار الکتب الاسلامیه‏.
[47]. قرطبی، محمد بن احمد (1364ش‏). الجامع لأحکام القرآن. تهران، ناصر خسرو.
[48]. قطب، سید (1988م) فی ظلال القرآن. چاپ پانزدهم، بیروت – قاهره، دارالشروق.
[49]. قمی، علی بن ابراهیم‏ (1363ش). تفسیر القمی. چاپ سوم، ‏قم، دارالکتاب‏.
[50]. کاشانی، فتح‏الله (1351ش‏). منهج الصادقین. تهران، کتابفروشی اسلامیه‏.
[51]. گاموف، جورج (1346ش). پیدایش و مرگ خورشید. ترجمة احمد آرام، چاپ سوم، تهران، سازمان کتاب­های جیبی.
[52]. مدرسی، محمدتقی (1419ق). من هدی القرآن. تهران، دار محبی الحسین.  
[53]. مصطفوی، حسن (1385ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
[54]. معرفت، محمد هادی (1394ش). تأویل قرآن در رویکردها و اندیشه­ها. ترجمة حسن خرقانی، قم، مؤسسۀ فرهنگی تمهید.
[55]. معرفت، محمد هادی (1386ش). التمهید فی علوم القرآن. قم، انتشارات تمهید.
[56]. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1374ش)، تفسیر نمونه. تهران، دار الکتب الإسلامیه.
[57]. موسی، حسین یوسف‏؛ صعیدی، عبدالفتاح (1410ق‏).‏ الافصاح فی فقه اللغة. چاپ چهارم، قم، مکتب الاعلام الاسلامی‏.
[58]. میدانی، عبدالرحمن حسن حبنکه (1361ش). معارج التفکر و دقائق التدبر. دمشق، دار القلم.
[59]. نجار، زغلول راغب محمد (1426ق). السماء فی القرآن الکریم. بیروت، دار المعرفه.
[60]. نوفل، عبد الرزاق (1984م). القرآن و العلم الحدیث. بیروت، دارالکتاب العربی.
[61]. نفیسی، شادی (1397). جریان­شناسی تفسیر علمی قرآن. قم، سبحان.