تحلیل دیدگاه‌های رجالیان دربارۀ زمینه‌های تضعیف «أحمد بن محمد سیّاری»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی ، سمنان، ایران

2 استادیار گروه الهیات دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

3 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

شناخت راویان مشترک در أسناد مشکله، همواره یکی مهمترین دغدغه­های رجالیان است. یکی از پربسامدترین راویان مشترک «أحمد بن محمد» است، این نام در مقطع زمانی صحابۀ امام جواد(ع) تا امام حسن عسکری(ع) در بین سه راوی مشترک است که عبارتند از: أحمد بن محمد بن خالد برقی، أحمد بن محمد بن عیسی أشعری قمی و أحمد بن محمد بن سیّار. دو راوی نخست از بزگان راویان ثقۀ شیعه به شمار می‌روند، اما «أحمد بن محمد بن سیّار»، از راویان غلات و فاسد المذهب است. در این پژوهش با استفاده از روش مطالعۀ تاریخی و رجالی دربارۀ شخصیت سیّاری و مقایسۀ تطبیقی مشایخ و راویان او با أحمدبن‌محمدبن‌خالد برقی و أحمد بن محمد بن عیسی أشعری قمی، احتمال سیّاری بودن أحمد بن محمد در ارزیابی سندی روایات، مورد بررسی قرار می­گیرد.

کلیدواژه‌ها


[1]. قرآن‌کریم.
[2]. ابطحی، سید محمد علی )1417). تهذیب المقال. قم، سید محمد علی ابطحی.
[3]. ابن ابی حاتم، ابن ابی حاتم رازی ( 1952). الجرح و التعدیل. بیروت، دار إحیاء التراث.
[4]. ابن اثیر، عزالدین (1364). الکامل. بیروت، دار صادر.
[5]. ابن بایویه، محمد بن بابویه (1376).  الامالی. تهران، کتابچی.
[6]. ---------- (1406). ثواب الاعمال. قم، دار شریف رضی.
[7]. ---------- (1378). عیون اخبار الرضا. تهران، نشر جهان.
[8]. ابن تغری بردی، یوسف بن تغری (1392). النجوم الزاهرة. قاهرة، وزارة الثقافة.
[9]. ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم (1416). مجموعة الفتاوی. منصوری، دارالوفاء.
[10]. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی (1412). المنتظم فی تاریخ الملوک. بیروت، دارالکتب العلمیة.
[11]. ابن حبان، محمد بن حبان (1973). الثقات. هند، دائرة المعارف العثمانیة.
[12]. ابن حجر، ابن حجر عسقلانی (1326). تهذیب التهذیب. هند، مطبعة دائرة المعارف.
[13]. ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1408). تاریخ ابن خلدون. بیروت، دار الفکر.
[14]. ابن شهید ثانی، حسن بن زین الدین (1363). منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان. تصحیح: علی اکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
[15]. ابن عساکر، علی بن حسن (1415). تاریخ دمشق. بیروت، دار الفکر.
[16]. ابن غضائری، احمد بن حسین (1422). الرجال. قم، دار الحدیث.
[17]. ابن قیسرانی، محمد بن طاهر(1411). المؤتلف و المختلف. بیروت، دار الکتب العلمیة.
[18]. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر (1408). البدایة و النهایة. بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[19]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر (1419). المزار الکبیر. قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[20]. ابن منظور، محمدبن مکرم (1402). مختصر تاریخ دمشق لابن عساکر. ریاض،دارالفکر.
[21]. ابن­ماکولا، سعد المل (1411 ). الاکمال فی رفع الارتیاب عن المؤتلف و المختلف. بیروت، دارالکتب العلمیة.
[22]. استرآبادی، محمد بن علی (1422). منهج المقال. قم، مؤسسة آل­البیت (ع).
[23]. اعرجی کاظمی، محسن بن حسن (1415). عدة الرجال. قم، اسماعیلیان.
[24]. امین، حسن (1409). اعیان الشیعة. بیروت، دار التعارف.
[25]. آبی، منصور بن حسین (1424).  نثر الدرر فی المحاضرات. بیروت، دارالکتب العلمیة.
[26]. بارتولد، واسیلی ولادیمیروویچ‏ (1366). ترکستان­نامه. مترجم: کشاورز، تهران، انتشارات آگاه.
[27]. بحرالعلوم، محمد مهدی بن مرتضی (1363). الفوائد الرجالیة. تهران، انتشارات دانشگاه امام‌صادق(ع).
[28]. بحرانی، هاشم بن سلیمان (1374). البرهان فی تفسیر القرآن. قم، مؤسسۀ بعثت.
[29]. برقی، احمد بن محمد بن خالد (1371). المحاسن. قم، دارالکتب الاسلامیة.
[30]. بریری، خالد محمد احمد (بی­تا). الحیاة السیاسیة و الاجتماعیة فی عصر الخلیفة المأمون. قاهرة، جامعه عین شمس.
[31]. بروجردی، حسین (1409). جامع احادیث شیعه. قم، چاپخانة مهر.
[32]. بسام، مرتضی (1426). زبدة المقال من معجم الرجال. بیروت، دار المحجة البیضاء.
[33]. بغدادی، احمدبن علی (1417). تاریخ بغداد. بیروت، دارالکتب العلمیه.
[34]. بغدادی، عزالدین بن محمد (2014). النجاه من اجل الغلاه. بغداد، مکتبه الرسول­الامین.
[35]. بوعجیله، ناجیه (2015). الاختلاف و سیاسة التسامح ... البرامکة و المأمون. بیروت، المرکز الثقافی العربی.
[36]. تبریزی، جواد (1429). الموسوعة الرجالیة. قم، دارالصدیقة الشهیدة.
[37]. تقی‌الدین حلی، حسن بن علی (1342). الرجال. تهران، دانشگاه تهران.
[38]. جاحظ، عمرو بن عمر(بی­تا). الرسائل السیاسیة. بیروت، دارالهلال.
[39]. جلو، خضر الیاس (2017). الیهود فی الشرق الاسلامی. سوریه، صفحات للدراسات و النشر.
[40]. حاج جاسم، سامی حمود (2017). المنهج التاریخی فی کتابی العلامة الحلی و ابن داود فی علم الرجال. بغداد، دار الکفیل.
[41]. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله (بی­تا). کشف الظنون. بیروت، دار إحیاءالتراث العربی.
[42]. حبیبی، عبدالحی (1380). تاریخ افغانستان بعد اسلام. تهران، انتشارات افسون.
[43]. حسینی، بی­بی زینب (1396). «نگرش تاریخی به روایات قرائت اهل­بیت (ع)»، حدیث پژوهی، شمارۀ 18، صص7-38.
[44]. حلی، حسن بن یوس (1411). ایضاح الاشتباه. قم، جامعۀ مدرسین.
[45]. حمیری، عبدالله بن جعفر (1413). قرب الاسناد. قم، مؤسسۀ آل­البیت (ع).
[46]. خزاز رازی، علی بن محمد (1401). کفایة الأثر. قم، بیدار.
[47]. خطاب، محمود شیث (1418). قادة الفتح الاسلامی فی بلاد ماوراءالنهر. بیروت، ابن­حزم.
[48]. خطیب بغدادی، ابوبکر (1417). تاریخ بغداد. بیروت، دارالکتب العلمیة.
[49]. خواجویی، اسماعیل بن محمد حسین (1413). الفوائد الرجالیة. مشهد، آستانۀ رضویه.
[50]. خوئی، ابوالقاسم (1413). معجم رجال الحدیث. بی­جا، بی­نا.
[51]. ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد (1413). تاریخ الاسلام. التدمیری، دارالکتب العربی، بیروت.
[52]. ---------- (2003). تاریخ الاسلام. البشار،بیروت، دار الغرب السلامی.
[53]. ---------- (1405). سیر اعلام النبلاء. بیروت، الرساله.
[54]. رحیمیان، سعید (1381). «نگاهی به پژوهشی در نسبت دین وعرفان».  قبسات، شمارۀ 24، صص132-147.
[55]. رفاعی، احمد فرید (2012). عصر المأمون. مصر، هنداوی.
[56]. ساعدی، حسین (1426). الضعفاء. قم، دار الحدیث.
[57]. سالم، عبدالرحمن­احمد (بی­تا). «الاتصال ثقافی بین الخلافة العباسیة و الامبراطور البیزنطیة فی عصر المأمون». کلیة دار العلوم، شمارة 18، صص163-190.
[58]. سبط الشهید، محمد بن حسن (1377). استقصاء الإعتبار. مشهد، مؤسسۀ آل­البیت (ع) لاحیاء التراث.
[59]. سلمی، محمد بن صامل (1406). منهج کتابۀ التاریخ الاسلامی.  مکه، دارالرسالة.
[60]. سیاری، احمد بن محمد (بی­تا). القراءات. تحقیق: اتان کلبرگ، بی­تا، دارسفیر.
[61]. شبیری زنجانی، محمد جواد (1429). توضیح الاسناد المشکلة فی الکتب الاربعة. قم، دارالحدیث.
[62]. شرف، أ.د. محمد یاسر (2009). تدوین الثقافة العربیة. دمشق، وزارة الثقافة.
[63]. شوشتری، محمد تقی (1410). قاموس الرجال. قم، جامعة مدرسین.
[64]. شیخ بهائی، محمد بن حسین (1390). الحبل المتین فی احکام الدین. قم، بصیرتی.
[65]. صفار، محمد بن حسن (1404). بصائر الدرجات. قم، مکتبة المرعشی.
[66]. طریحی، فخرالدین بن محمد (1432). جامع المقال. تهران، کتاب­فروشی جمهوری.
[67]. طوسی، محمد بن حسن (1407). تهذیب الحکام. تهران، دار الکتب الاسلامیة.
[68]. ---------- (1420). فهرست کتب الشیعه. قم، مکتبة المحقق الطباطبایی. 
[69]. طهرانی، آقا بزرگ (بی­تا). الذریعة الی تصانیف الشیعة. بیروت، دار الاضواء.
[70]. عسگری، مرتضی (1416). القرآن الکریم و معالم المدرستین. تهران، مجمع الاسلامی.
[71]. علامه حلی، حسن بن یوسف (1402). رجال العلامة الحلی. قم، نشر الشریف الرضی.
[72]. علیاری تبریزی، علی بن عبدالله (1412). بهجة الآمال. تهران، بنیاد کوشان­پور.
[73]. عنصرالمعالی،کیکاووس بن اسکندر (2007). النصیحه المعروفه باسم قابوس نامه. قاهره، دارالشروق.
[74]. فحام، علی عبدالزهرة (1440). «السیاری و کتاب القراءات».  نشریة قرائت، شمارة 4، ص57.
[75]. رایمن، آیرن (1386). «زندگی نامه حسین بن حمدان خصیبی»، هفت آسمان. شمارة 33، صص137-170.
[76]. فنتن، پال (1377). «دین یهود و تصوف»، مترجم: منصور معتمدی، نامه فرهنگ، شمارة 29، صص118-128.
[77]. قطب‌الدین راوندی، سعید بن هبة الله (1409). قصص الانبیاء. مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
[78]. قمی، علی بن ابراهیم (1404). تفسیر علی بن ابراهیم. قم، دار الکتاب.
[79]. قهپایی، عنایة الله (1364). مجمع الرجال. قم، مؤسسة اسماعیلیان.
[80]. قیروانی، ابراهیم بن علی (1417). زهر الآداب و ثمر اللباب. بیروت، دار الکتب العلمیة.
[81]. کاظمی، محمدامین (1405). هدایة المحدثین الی طریقة المحمدین. قم، مکتبة المرعشی.
[82]. کحاله، عمر رضا (1376). معجم المؤلفین. دمشق، مکتبة الترقی.
[83]. کرمی، محمد بن احمد (بی­تا). احسن التقاسیم. بیروت، دار صادر.
[84]. کشی، محمد بن عمر(1420). اختیار معرفة الرجال. قم، مؤسسة آل­البیت (ع).
[85]. کلباسی، محمد بن محمد ابراهیم(1422). الرسائل الرجالیة. قم، مؤسسة علمی فرهنگی دارالحدیث.
[86]. کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی. تهران، دار الکتب الاسلامیة.
[87]. کوبرسون، مایکل (2005). فن السیرة فی العربیة فی عصر المأمون. مترجم: مکی، قاهرة، دارالثقافة.
[88]. مامقانی، عبدالله (1431). تنقیح المقال. قم، مؤسسة آل­البیت (ع).
[89]. مجلسی، محمدباق (1403). بحار الانوار. بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[90]. مزی، یوسف (1406). تهذیب الکمال. بیروت، مؤسسة الرسالة.
[91]. مسعودی، علی بن الحسین (1404). مروج الذهب. قم، منشورات دارالهجره.
[92]. مظاهری، حسین (1428). الثقات الاخیار من رواة الاخیار. قم، مؤسسة الزهراء.
[93]. ممتحن، حسین بن علی (1357). «نقش ایرنیان در تنظیم دیوان‌ها در سرزمین اسلامی». بررسی تاریخی، شمارۀ 2، صص13-52.
[94]. موسی، علی حسن (2009). الستر و التقیة فی تاریخ الاسماعیلیة. دمشق، نشر نینوی.
[95]. نجاشی، احمد بن علی (1365). رجال النجاشی. قم، جامعة مدرسین.
[96]. نظام الملک،حسن بن علی (1428). سیرالملوک. بیروت، دارالمناهل.
[97]. نمازی شاهرودی، علی (1414). مستدرکات علم الرجال. تهران، فرزند مؤلف.
[98]. نوری، حسین بن محمد (1429). مستدرک الوسائل. بیروت، مؤسسه آل­البیت (ع).
[99]. نووی، یحیی بن شرف (بی­تا). تهذیب الاسماء و اللغات.  بیروت، دار الکتب العلمیة.
[100]. وافی، محمد عبدالکریم (1990). منهج البحث التاریخی فی التدوین. بنغازی، جامعه قاریونس.
[101]. هاشمی، احمد (بی‌تا). جواهر الادب فی ادبیات و انشاءالعرب. بیروت، موسسه المعارف.
[102]. هواره، محمد مصطفی (2000). المأمون خلیفة العالم. اسکندریة، دار المصریة.