ارزیابی دیدگاه ونزبرو در باب «بیانات پیامبرانه» در کتاب مطالعات قرآنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

براساس ادعای ونزبرو،کانون (canon) قرآن حاصل کنار هم قرار گرفتن «بیانات پیامبرانه» است که بنا بر الزامات فرقه­ای در جوامع گوناگون پدید آمده و در پی فرآیند جامعه­سازی، با کمک معدودی از قواعد بلاغی سازوار شده­اند. آیات مربوط به مأموریت شعیب، توصیف چهار باغ بهشت (الرحمن: ۷۶-۴۶) و داستان گزارش جعفر و نجاشی نمونه‌های «بیانات نبوی» هستند. انکار اصالت تاریخی داستان شعیب، تأکید بر کارکرد تمثیلی این داستان و اقتباس برخی از درون­مایه‌های آن از عهدین؛ تأکید بر تدوین آیات 62 - 76 (وصف دو باغ دوم) پیش از آیات 46-60 (وصف دو باغ نخست)؛ اصرار بر خیالی بودن گزارش هجرت به حبشه و گفتگوی جعفر با نجاشی، ساختگی بودن آیات مرتبط با این داستان و اقتباس آن از توصیف ضروریات دین جدید در کلام مبلغان مسیحی، مدعیات ونزبرو دربارۀ این سه نمونه است. از آنجا که وی با روش تحلیل ادبی به بررسی پرداخته است، این مقاله نیز با بهره­گیری از همین روش، آرای وی را ارزیابی می­کند.
 

کلیدواژه‌ها


[۱]. قرآن کریم.
[۲].کتاب مقدس. ترجمه قدیم، انتشارات ایلام.
[۳]. آلتی قولاچ، طیار (۱۴۳۲). المصحف الشریف المنسوب الی علی بن ابی طالب. استانبول، (؟).
[۴]. آلوسی، محمود بن عبدالله‏ (۱۲۷۰). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. بیروت، دار الکتب العلمیه.
[۵]. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر (۱۴۱۹). تفسیر القرآن العظیم. بیروت، دار الکتب العلمیه.
[۶]. ـــــــــــــ (1965).  الکامل فی التاریخ. بیروت، دار صادر.
[۷]. ازهری، محمد بن احمد (۱۴۲۱). تهذیب اللغه. بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[۸]. بیهقی، ابوبکر احمد بن الحسین (1405). دلائل النبوه و معرفه أحوال صاحب الشریعه. بیروت، دار الکتب العلمیه.
[۹]. ثقفی، ابو اسحاق ابراهیم بن محمد (۱۳۵۳). الغارات. تهران، انجمن آثار ملى.
[۱۰]. زمخشری، محمود بن عمر(1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل. بیروت، دار الکتاب العربی.
[۱۱]. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر  (۱۴۰۴).  الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور. قم، (؟).
[۱۲]. طباطبائی، محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
[۱۳]. طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. (؟).
[۱۴]. طبری، محمد بن جریر (۱967). تاریخ الأمم و الملوک. بیروت، دار التراث.
[۱۵].طبری، محمد بن جریر (۱۴۱۲). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت، دار المعرفه.
[۱۶]. طوسی، محمد بن حسن (؟). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[۱۷]. فخررازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰).  التفسیر الکبیر. بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[۱۸]. قمی، علی بن ابراهیم‏ (1363). تفسیر القمی. قم، دار الکتاب.
[۱۹]. نویورت، آنجلیکا (۱۳۹۸). مطالعات قرآنی امروزین. مترجمان: علی شریفی؛ سید محمد موسوی مقدم، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
[۲۰]. یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب (؟). تاریخ یعقوبی. بیروت، دار صاد.
[21].  Graham, William(1980) Review of Quranic Studies, Journal of the American Oriental Society,   137-141.
[22]. Kara, Seyfeddin, (2018) Western Scholarship and the Early History of the Qur’ān: A Short History  of Qur’anic Studies in the West, Gerlach Press.
[23]. Rippin, Andrew, (1985) “literary Analysis of Quran, tafsir, and sira: the Metodologies of John Wansbrough”, In Approaches to Islam in Religious Studies, edited by Richard c. Martin, Tuscon: The University of Arizona Press, 151-163.
[24]. Ullendorff, Edward, (1977) Quranic Studies: Sources and Methods of Scriptural Interpretation by John Wansbrough, Source, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 612-609.
[25]. Wansbrough, John (1997), Quranic studies: sources and methods of scriptural interpretation, oxford, Oxford University press.