تاریخ‌گذاری و مبادی اخبار موضوعه «متمهدیان» در مصادر عامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، علوم قرآن و حدیث، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران؛

2 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

3 استادیار گروه قرآن و حدیث، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر، اخبار پانزده‌گانه‌ای با رویکرد «تشخص» مهدی موعود (عج) از مراجع روایی کهن «عامه» استخراج، سپس با بررسی آرای رجالیان این فرقه، فاقد اعتبار سندی تشخیص داده شد. با استفاده از روش «تاریخ‌گذاری» بر اساس گزاره‌های معتبر، مبادی «وضع» و همچنین سازگاری اخبار با ساختارهای شخصیتی «متمهدیان» مطابقت تام پیدا نمود و در نتیجه، همسانی آن‌ها، زمان دقیق و در برخی دیگر، زمان نسبی وضع و نیز  نقش مستقیم «سیاست‌مداران»، در ایجاد برساختگی و سپس راه‌یابی آن­ها به مصادر عامه به اثبات رسید.

کلیدواژه‌ها


[1]. (؟)، الحلل الموشیة، دار‌الرشاد، ط1، 1399ق.، مغرب، الدار‌البیضاء.
[2]. ابن‌ابی‌شیبه، ابوبکر (1409 ق.)، المصنف، مکتبۀ الرشد، ط1، السعودیة، الریاض.
[3]. ابن‌بابویه، محمد‌بن‌علی (1403ق.)، معانی الأخبار، مؤسسۀ النشر الإسلامی، ط1، قم.
[4]. ـــــــــــــ (1400ق.)، کمال الدین، دار‌الکتب الإسلامیة، ط2، تهران.
[5]. ابن‌حماد، نعیم (1423ق.)، الفتن، دار‌الکتب العلمیة، ط2، لبنان، بیروت.
[6]. ابن‌حنبل، احمد‌بن‌محمد (1416ق.)، المسند، مؤسسة الرسالة، ط1، لبنان، بیروت.
[7]. ابن‌خلدون، عبد‌الرحمن (1408ق.)، دیوان المبتدأ، دار‌الفکر، ط2، لبنان، بیروت.
[8]. ابن‌خیاط، خلیفة (1415ق.)، تاریخ خلیفۀ، دار‌الکتب العلمیة، ط1، لبنان، بیروت.
[9]. ابن‌سعد، محمد (1410ق.)، الطبقات‏، دار‌الکتب العلمیة، ط1، لبنان، بیروت.
[10]. ابن‌طاوس، سید (1416ق.)، التشریف، موسسة صاحب الامر(عج)، ط1، قم.
[11]. ابن‌عساکر، حسن‌بن‌علی (1415ق.)، تاریخ مدینة دمشق، دارالفکر، ط1، لبنان، بیروت.
[12]. ابن‌العمرانی، محمد‌بن‌علی (1421ق.)، الإنباء، دار‌الآفاق العربیة، ط1، مصر، القاهرة.
[13]. ابن‌الفقیه، احمد‌بن‌محمد (1416ق.)، البلدان، عالم الکتب، ط1، لبنان، بیروت.
[14]. ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر (1412ق.)، التفسیر، دارالمعرفة، لبنان، بیروت.
[15]. ـــــــــــــــ (1407ق.)، البدایۀ، دار‌الفکر، لبنان، بیروت.
[16]. ابن‌ماجة، محمد‌بن‌یزید (1418ق.)، السنن، دارالجیل، ط1، لبنان، بیروت.
[17]. ابن‌المنادی، احمد‌بن‌جعفر (1419ق.)، الملاحم، دار السیرة، ط1، قم.
[18]. ابی‌داود، سلیمان‌بن‌اشعث ‏(1420ق.)، السنن، دار‌الحدیث‏، ط1، مصر، القاهرۀ.
[19]. ابی‌نعیم، احمد‌بن‌عبدالله (1410ق.)، تاریخ اصبهان، دارالکتب العلمیة، ط1، لبنان، بیروت.
[20]. الاصفهانی، ابو‌الفرج (1419ق.)، مقاتل الطالبیین‏، موسسة الاعلمی، لبنان، بیروت.
[21]. ـــــــــــــــ (1415ق.)، الاغانی، داراحیاء التراث العربی، ط1، لبنان، بیروت.
[22]. البغدادی، احمد‌بن‌علی ‏(1417ق.)، تاریخ بغداد، دار‌الکتب العلمیة، ط1، لبنان، بیروت.
[23]. البلاذری، أحمد‌بن‌یحیی (1417ق.)، انساب الأشراف، دار‌الفکر، ط1، لبنان، بیروت.
[24]. الترمذی، محمد‌بن‌عیسی‏ (1419ق.)، الجامع، دارالحدیث، ط1، مصر، القاهرة.
[25].  الحنبلی، ابن‌العماد (1406ق.)، شذرات الذهب، دار‌ابن‌کثیر، ط1، بیروت، دمشق، سوریۀ، لبنان.
[26]. الدانی، عثمان بن سعید(1416ق.)، السنن، دارالعاصمة، ط1، السعودیة، الریاض.
[27]. الدینوری، احمد‌بن‌داود (1368ش.)، الأخبار الطوال، منشورات الرضی، قم.
[28]. الذهبی، محمد‌بن‌احمد (1427ق.)، أعلام النبلاء، دار‌الحدیث، مصر، القاهرة.
[29]. ــــــــــــــــ (1419ق.)، تذکرۀ الحفاظ، دار‌الکتب العلمیة، ط1، لبنان، بیروت.
[30]. ـــــــــــــــ (1418ق.)، المغنی، دارالکتب العلمیة، ط1، لبنان، بیروت.
[31]. ـــــــــــــــ (1413ق.)، تاریخ الاسلام، دار‌الکتاب العربی، ط2، لبنان، بیروت.
 [32]. ــــــــــــــ (1328ق.)، میزان الاعتدال، دار‌المعرفۀ، ط1، لبنان، بیروت.
[33]. الشامی، جمال‌الدین (1420ق.)، الدر النظیم‏، مؤسسة النشر الإسلامی، ط1، قم.
[34]. الطبری، محب‌الدین (1356ق.)، ذخائر العقبی، مکتبة القدسی‏، ط1، مصر، القاهرة.
[35]. الطبری، محمد‌بن‌جریر (1387ق.)، تاریخ الأمم، دار‌التراث،  ط 2، لبنان، بیروت.
[36]. العسقلانی، ابن‌حجر (1419ق.)، التلخیص الحبیر، دار‌الکتب العلمیة، ط1، لبنان، بیروت.
[37]. القرطبی، محمد‌بن‌احمد (1425ق.)، التذکرة، دار‌المنهاج، ط1، السعودیة، الریاض.
[38]. الکنجی، محمد‌بن‌یوسف (1362ش.)، البیان، دار احیاء التراث اهل البیت(ع)، ط2، تهران.
[39]. کورکیس عواد (1999م.)، الذخائر الشرقیة، دار‌الغرب الاسلامی، ط1، لبنان، بیروت.
[40]. المحلی، حمید‌بن‌احمد (1423ق.)، الحدائق، مکتبة بدر، ط1، یمن، صنعا.
[41]. المزی، یوسف‌بن‌عبد‌الرحمن (1400ق.)، تهذیب الکمال، مؤسسة الرسالة، ط1، لبنان، بیروت.
[42]. المسعودی، علی‌بن‌الحسین (؟)، التنبیه، دار الصاوی، مصر، القاهرة.
[43]. مشهور حسن، الامام القرطبی (1413ق.)، دارالقلم، ط1، سوریۀ، دمشق.
[44]. المغربی، نعمان‌بن‌محمد (1409ق.)، شرح الاخبار، مؤسسۀ النشر الإسلامی، ط1، قم.
[45]. المفید، محمد‌بن‌محمد (1372ش.)، الإرشاد، دار‌المفید، ط1، قم.
[46]. المقدسی، محمد‌بن‌طاهر (1428ق.)، الافراد للدارقطنی (م.385ق.)، دارالتدمریة، ط1، السعودیة، الریاض.
[47]. المقدسی، یوسف‌بن‌یحیی ‏(1428ق.)، عقد الدرر، مسجد جمکران‏، ط3، قم.
[48]. النعمانی، محمد‌بن‌ابراهیم ‏(1397ق.)، الغیبة، مکتبۀ الصدوق‏، ط1، 1397ق.، تهران.