واکاوی نشانگان مدیریتی در آیه "لَقَدْ جَاءکُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکُمْ" (بر پایۀ نظریۀ داده بنیاد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مدیریت آموزشی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

چکیده

مدیران اسلامی به مدد ارزش‌های الهی و انسانی، استراتژی‌های خود را ترسیم می­کنند و در حقیقت، ارزش‌های الهی و انسانی، جهت‌دهندۀ عملکرد مدیران اسلامی هستند. مطالعۀ حاضر با هدف واکاوی مؤلفه‌های مدیریتی، مبتنی بر رویکرد نظریۀ داده بنیاد با استناد به آیۀ 128 سورۀ توبه به روش تطبیقی صورت پذیرفت. رویکرد پژوهش، کیفی و از روش نظریۀ داده بنیاد استفاده ‌شده است. برای گردآوری داده‌های کیفی، با 12 نفر از متخصصان مدیریت و روحانیون آشنا به دانش مدیریت مصاحبه صورت پذیرفت. نمونه­گیری به صورت هدفمند انجام پذیرفت. روش نمونه‌گیری تا جایی ادامه یافت که پژوهشگر با استفاده از مصاحبۀ نیمه ساختاریافته با اعضای نمونه به اشباع نظری رسید. با استفاده از نتایج حاصل از بررسی مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش و تجزیه ‌و تحلیل محتوای مصاحبه‌های انجام‌گرفته، نشانگان مدیریت اسلامی با تأکید بر مؤلفه‌های مدیریت سورۀ توبه، آیۀ 128 شناسایی ‌شده و طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی، مدل مدیریت اسلامی با تأکید بر آیۀ 128 از سورۀ توبه در قالب (6) مقولۀ اصلی شرایط علی، پدیدۀ محوری (مدیریت قرآنی: شامل(5) مقولۀ اصلی شامل: (مدیر از جنس مردم باشد، مدیر از ناراحتی مردم ناراحت شود، مدیر برای خدمت به مردم حریص باشد، مدیر نسبت به همۀ مردم رحمت داشته باشد، مدیر نسبت به همکاران و ارباب رجوع رحیم باشد)، راهبردها، شرایط واسطه‌ای، شرایط مداخله‌گر و پیامدهای مدل مدیریت قرآنی، جهت بهره‌برداری در سازمان­ها ارائه‌ گردید.
 

کلیدواژه‌ها


 [1]. ابراهیم نژاد، محمد. (1395). «درونی سازی اصول مدیریتی با توجه به نامه‌های امام علی(ع)». پژوهش های قرآن و حدیث، 49 (1), 1-21. doi: 10.22059/jqst.2016.58714.
[2]. آقامحمدی، جواد (1395). «صلاحیت‌های لازم برای مدیران به منظور تصدی پست‌های مدیریتی در نظام اسلامی با تأکید بر آیات و روایات». اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال ششم، شمارۀ1، صص77−96.
[3]. امیری، علی نقی؛ حسینی، روح الله (1398). «کشف، شناسایی و تحلیل شاخص­های ارزیابی سبک‌های مدیریت اسلامی، رویکرد تلفیقی کیفی و کمی». مدیریت در دانشگاه اسلامی، 8(18)، 221-246.
[4]. البرهان/ نور الثقلین/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۳۲۹.
[5]. بحارالأنوار، ج۳۳، ص۵۶۶/ الغارات، ج۱، ص۱۹۹).
[6]. پژوهان، ایوب؛ رسولی، رضا (1394). «بررسی و توصیف مدیریت و مدیریت منابع انسانی از منظر قرآن کریم». مجلۀ علمی پژوهشی اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال 4، شمارۀ 2 (پیاپی 10)، صص110-91.
[7]. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص.۴۰۴.
[8]. تقوی دامغانی، سید رضا (1395). نگرشی بر مدیریت اسلامی. شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، تهران.
[9]. حیدری، غلام‌حسین (1389). «الگوهای مدیریت در قرآن و اسلام»، تحقیقات مدیریت آموزشی، شمارۀ 3، صص13−30.
[10]. خراشادیزاده، علیرضا؛ بابائی، محمد باقر (1393). «درآمدی بر تبیین مبانی نظری الگوی مدیریت دینی از منظر قرآن کریم». فصلنامۀ مدیریت و پژوهش­های دفاعی، 13(75).
[11]. خلعتبری، حسام الدین؛ صدارت، فریبا (1393). «ویژگی‌های شخصیتی مدیر از منظر قرآن و نهج‌البلاغه»، فصلنامۀ سراج منیر، مقالۀ 4، دورۀ 5، شمارۀ 16، پاییز 1393، صص108-87.
[12]. عرب اسدی، حسین؛ احمدی، علی اکبر (1395). «واکاوی عناصر اصلی تربیت مدیران ارشد در الگوی حکومتی امیرالمؤمنین علی (ع)». فصلنامۀ مدیریت اسلامی، سال 24، شمارۀ 2، تابستان.
[13]. عزتی، امیرحسن؛ چهاردولی، عباس؛ ترابی، محسن (1399). «مؤلفه­های تمدن نوین اسلامی و الزامات شکل­گیری و ثمرات آن مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری». فصلنامۀ مدیریت اسلامی، صص 11-32.
[14]. قرائتی، محسن (1385). "300 نکته در مدیریت اسلامی "مرکز درس­های از قرآن، تهران.
[15]. قرائتی، محسن (1383). تفسیر نور. مرکز فرهنگی درس­هایی از قرآن،، چاپ یازدهم، تهران.
[16]. گلچین کوهی، محمد؛ رضایی صوفی، مرتضی؛ کشاورز، لقمان (1398). «الگوی تصمیم‌گیری مبتنی بر ارزش­های راهبردی اسلامی». فصلنامۀ مدیریت اسلامی، 27(4)، 77-103.
[17]. ملاکاظمی، محسن (1388). «نقش باورهای دینی در مدیریت». دو فصلنامۀ تخصصی قرآن و علم،3(4)، صص 155-139.
[18]. موصلی، لطف الله؛ مستانه، زهرا (1393). «اعجاز مدیریتی قرآن با رویکردی به نظام سلامت». مجلۀ پژوهش در دین و سلامت، 1 (1)، صص55-48.
[19]. مومنی، مصطفی (1390). سیصد نکته در مدیریت اسلامی، برگرفته از تفسیر نور محسن قرائتی. ویراست دوم، تهران، انتشار درس­هایی از قرآن کریم.
[20]. نهج‌البلاغه.
[21]. یوسفی سعید آبادی، رضا (1390). «مدیریت در نگاه قرآن با نگرشی بر جزءهای 29 الی 30 قرآن کریم». تحقیقات مدیریت آموزشی، 2(7)، 209-224.
[22].  Danaei Fard, H., Emami, S. M. (2007). Qualitative Research Strategies: Reflecting on the Theory of Foundation Data. Two Quarterly Scientific Journal, Fall and Winter 86, No. 2-69-97[In Persian].
[23]. Creswell, J. W., & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into practice, 39(3), 124-130.
[24]. Strauss, Anselm L., & Corbin, Juliet (2008), Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, 2nd Ed, Sage.