بررسی و تحلیل عملکرد محمدتقی مجلسی در توحید مختلفات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختۀ دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

چکیده

یکی از مسائل تحقیقی در سندشناسی حدیث، اثبات اتحاد راویانی است که از ایشان با عناوین مختلف در کتاب‌های رجالی یاد شده است. این امر مستلزم دقت ­نظر در جزئیاتی است که ذیل هر عنوان ذکر شده و پیرو قواعد و سازوکارهای خاصی می‌باشد. در این نوشتار به بررسی شیوه‌های محمدتقی مجلسی در اثبات اتحاد عناوین متعدد پرداخته شده است. هرچند وی کمتر به عنوان یک عالم رجالی شناخته شده، ولی بررسی‌های سندی او ضمن شرح احادیث کتاب من‌لایحضره‌الفقیه، حاکی از تسلط وی بر کتب و اطلاعات رجالی است. تشابه اطلاعات نام‌شناختی و شرح‌حالی، اتحاد شاگردان، وحدت طبقه، بررسی قرائن موجود در راویان مرتبط، عدم تنافی عنوان مطلق و مقید، وحدت طریق نجاشی و شیخ طوسی و نیز مقایسۀ اسانید، قرائنی است که مجلسی با استناد به آن، اتحاد برخی عناوین مشترک را اثبات کرده است.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    1. ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، قم، اسماعیلیان، 1367ش.
    2. ابن داود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، تهران، دانشگاه تهران، 1342ش.
    3. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، قم، کتابخانۀ آیة­الله مرعشی نجفی، 1403ق.
    4. برقی، احمد بن محمد بن خالد، کتاب الرجال، تهران، دانشگاه تهران، 1342ش.
    5. تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، قم، مؤسسۀ آل­البیت لاحیاء التراث، 1418ق.
    6. جزایری، عبد النبی، حاوی الاقوال فی معرفة الرجال، قم، ریاض الناصری، 1418ق.
    7. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال، نجف، دار الذخائر، 1411ق.
    8. خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، بی­جا، بی‌نا، 1413ق.
    9. سبحانی، محمد تقی، کلیات فی علم الرجال، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1418ق.
    10. شهید ثانی، زین‌ الدین بن علی، الرعایة فی علم الدرایة، قم، کتابخانۀ آیة­الله مرعشی نجفی، 1408ق.
    11. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، کتاب من ‌لایحضره‌الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
    12. شیخ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی، 1373ش.
    13. ---------- ، الفهرست، قم، مکتبة المحقق الطباطبایی، 1420ق.
    14. ---------- ، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
    15. طهرانی، محمد محسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دار الاضواء، 1403ق.
    16. فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، دارالعلم، بی­تا.
    17. کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی، مشهد، مؤسسة نشر دانشگاه مشهد، 1409ق.
    18. کنی، ملاعلی، توضیح المقال، قم، دار الحدیث، 1421ق.
    19. لطفی، سیدمهدی، پژوهشی در مبانی و اصول دانش رجال، اصفهان، جهاد دانشگاهی اصفهان، 1394ش.
    20. مجلسی، محمدباقر، ملاذ الاخیار، قم،کتابخانۀ آیة­الله مرعشی نجفی، 1406ق.
    21. مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین، قم، کوشانپور، 1406ق.
    22. ---------- ، لوامع صاحبقرانی، قم، اسماعیلیان، 1414ق.
    23. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، مؤسسة نشر اسلامی، 1365ش.