ارزیابى راه‎کار‌هاى حل تعارض در گزارش‌هاى جرح و تعدیل یونس بن عبدالرحمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران

2 استاد گروه علوم قران و حدیث دانشگاه تهران

3 دانشیار بنیاد دایره المعارف اسلامی

چکیده

یونس بن عبدالرحمان از برجستگان اصحاب امامان و مشایخ حدیث امامیه است. در منابع، علاوه بر گزارش‎های فراوان مدح یونس، گزارش‎های جرح نیز دربارۀ او نقل شده است. در حل تعارض این دو دسته از گزارش‎ها، رویکردهایی چون مردود دانستن گزارش‎های جرح به دلیل ضعف سند، توجیه آن‎ها با حمل بر تقیه و جرح مصلحتی و یا جعلی دانستن برخی از آن‎ها از سوی برخی از رجالیون ارائه شده است. مقالۀ حاضر به بررسی علت‌های گوناگون اختلاف نظر دربارۀ یونس بن عبدالرحمان می‎پردازد و هدف آن شناسایی و سامان‌دهی شاخص‌هایی علاوه بر وثاقت، عدالت و مقام علمی، به منظور افزایش امکان فهم جایگاه مشایخی چون یونس است؛ از جمله شاخص‌هایی مانند: فضای دینی، فرهنگی و علمی که مطالب در آن ارائه و عرضه شده، اوضاع اجتماعی و سیاسی و نسبت آن به طور خاص با یک راوی، انگیزه‌های شخصی و فرقه‌ای برای قدح و ایجاد بدبینی درباره‌ی یک راوی.

کلیدواژه‌ها


[1]. ابن الأثیر الجزری، مجد الدین مبارک بن محمد (1364). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، تحقیق: محمود محمد الطناحی، چاپ چهارم، قم، انتشارات اسماعیلیان.
[2]. ابن بابویه(صدوق)، محمد بن علی (1417). الأمالی، تحقیق: قسم الدراسات الإسلامیة مؤسسة البعثة، الطبعة الأولى، قم، مؤسسة البعثة.
[3]. ---------- (1966). علل الشرائع، تقدیم: السید محمد صادق بحر العلوم، النجف الأشرف، منشورات المکتبة الحیدریة.
[4]. ابن الغضائری البغدادی، أحمد بن الحسین (1380). رجال ابن الغضائری. تحقیق: السید محمد رضا الجلالی، قم، دار‌الحدیث.
[5]. الأشعری، سعد بن عبد الله (١٣۶٠). المقالات و الفرق، تصحیح: محمد جواد مشکور، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
[6]. الأشعری، على بن اسماعیل (1990). مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلّین. تحقیق: محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت، المکتبة العصریة.
[7]. امیرى، محمدمقداد (1394). تأثیر دیدگاه‌های کلامی اصحاب امامان شیعه بر جرح و تعدیل راویان مورد اختلاف؛ مطالعۀ موردی یونس بن عبدالرحمان، رسالۀ دکتری، دانشگاه تهران.
[8]. البغدادی، عبد القاهر (1994). الفَرْق بین الفِرَق. تعلیق: إبراهیم رمضان، بیروت، دار المعرفة.
[9]. التستری، محمدتقی (1419). قاموس الرجال فی شرح تنقیح المقال. قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین 
[10]. الحلی، ابن ادریس ابو جعفر محمد بن منصور (1411). مستطرفات السرائر. الطبعة الثانیة، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.  
[11]. الحلی، ابن فهد أحمد بن محمد (1412). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع. تحقیق: مجتبى العراقی، قم، مؤسسة نشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
[12]. الحلی، ابن المطهر الحسن بن یوسف  (1417). خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال. تحقیق: جواد القیومی، مؤسسة نشر الفقاهة.
[13]. ---------- (1413). مختلف الشیعة، الطبعة الثانیة، قم، مؤسسة نشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین
[14]. الخوئی، السید ابوالقاسم (1992). معجم رجال الحدیث. الطبعة الخامسة.
[15]. الصَفّار القمی، محمد بن الحسن بن فروخ (1362). بصائر الدرجات الکبرى فی فضائل آل محمد(ع). تصحیح وتعلیق وتقدیم: الحاج میرزا حسن کوچه باغی، طهران، منشورات الأعلمی
[16]. الطوسی، محمد بن الحسن (1415).  الأبواب (رجال الطوسی)، تحقیق: جواد القیومی الإصفهانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
[17]. ---------- (1404). اختیار معرفة الرجال (رجال الکشی). تصحیح وتعلیق: میر داماد الأسترابادی، تحقیق: السید مهدی الرجائی، قم، مؤسسة آل البیت علیهم‎السلام لإحیاء التراث.
[18]. ---------- (1411). الغیبة. تحقیق: الشیخ عباد الله الطهرانی، الشیخ علی أحمد ناصح، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة
[19]. الطهرانی، آقا بزرگ (؟). الذریعة الى تصانیف الشیعة. بیروت، دار الأضواء.
[20]. العاملی الجبعی، زین الدین بن علی (الشهید الثانی) (1380). رسائل الشهید الثانی. تحقیق: رضا المختاری، قم، بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم).
[21]. القمی، علی بن إبراهیم (1404). تفسیر القمی. تصحیح و تعلیق و تقدیم: السید طیب الموسوی الجزائری، الطبعة الثالثة، قم، مؤسسة دار الکتاب.
[22]. الکلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب (1363). الکافی. تصحیح و تعلیق: علی أکبر الغفاری، الطبعة الخامسة، طهران، دار‌الکتب الإسلامیة.
[23]. المجلسی، محمدباقر (1983). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. الطبعة الثانیة المصححة، بیروت، مؤسسة الوفاء.
[24]. المنتظری، حسینعلی (1416). البدر الزاهر فی صلاة الجمعة والمسافر (تقریر بحث البروجردی)، الطبعة الثالثة، قم، مکتبة آیة‌الله المنتظری.
[25]. النجاشی، ابو‌العباس احمد بن علی (1416). فهرست اسماء مصنفی الشیعة (رجال النجاشی). الطبعة الخامسة، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
[26]. الوحید البهبهانی، محمد باقر (؟). تعلیقة على منهج المقال.