بینامتنی قرآن و سخنان امیرالمومنین (ع)در اشعار ابوفراس حمدانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

ابو فراس حمدانی از چکامه‌سرایان عصر عباسی است. او نگاهی عمیق به اسلام و مسائل مذهبی دارد و در اسارت، دیدگاه زاهدانه نسبت به زندگی پیدا می­کند. همچنین او در عصری نزدیک به صدر اسلام می­زیست. بیشتر پژوهش­هایی که دربارۀ این شاعر صورت گرفته است در خصوص شخصیت و برخی از قصاید اوست ولی دربارۀ تعامل اشعار او با قرآن و نهج‌البلاغه تحقیقی صورت نگرفته است. در حالی­که مضامین و واژگان و تصاویر شعری شاعر، الهام گرفته از این دو متن دینی، گاه به شکل وام‌گیری و گاه به شکل دگردیسی است و شاعر آگاهانه گاه تعاملی در جهت این دو متن و گاه بر خلاف جهت این دو متن داشته است.

کلیدواژه‌ها


[۱]. قرآن کریم.
[2]. ابن شهر آشوب، ابوجعفر محمد‌بن علی ( ؟ ). معالم العلماء، نجف، افست.
[3]. البستانی، بطرس (1988). أدباء العرب فی الأعصر العباسیة. بیروت، دارالجبل.
[4]. جهاد، کاظم (1993). أدونیس منتحلاً: دراسة فی الاستحواذ الأدبی و إرتجالیة الترجمه، یسبقها ما هو التناص؟قاهرة، مکتبة مدبولی.
[5]. الحمدانی، ابوفراس ( 1991 ) . الدیوان. شرح خلیل الدویهی، بیروت دار الکتاب العربی.
[6]. سید رضی، محمد‌بن حسین (؟). نهج البلاغه. تصحیح صبحی صالح.
[7]. راستگو، سید محمد (1376). تاثیر قرآن و حدیث در شعر فارسی، تهران، سمت.
[8].  سالم، سعدالله محمد (2007 ). مملکة النص. بیروت، دار الکتاب العالمی.
[9]. صدر حاج سیدجوادی، احمد و دیگران (1372). دایرة المعارف تشیع. تهران، بنیاد فرهنگی شط.
[10]. طباطبایی، سید محمد‌حسین (1387). المیزان. ترجمۀ سید محمد باقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
[11]. الطبرسی، ابوعلی فضل بن الحسن (1380). مجمع‌البیان، ترجمه و تحقیق علی کرمی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
[12]. عزام، محمد (2001 ). تجلیات التناص فی الشعر العربی. دمشق، اتحاد الکتاب العرب.
[13]. مرتاض، عبدالملک (1991). «فکرة السرقات الأدییة و نظریة التناص». جده، مجلة علامات، النادی الأدبی، شماره ا0 ، صص 390ـ369.
[14]. مکارم شیرازی، ناصر (1381). تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
[15]. موسی، خلیل (2000). قراءات فی الشعر العربی الحدیث و المعاصر. دمشق، اتحاد الکتاب العرب.
[16]. میرزایی، فرامرز؛ واحد، ماشاءالله (1388). «روابط بینامتنی قرآن با اشعار احمد مطر»، نشریۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، بهار، صص 25ـ22.