Qazvīnī Sheikhs of Sheikh Sadouq and Their Role in Forming His Narrative System

Document Type : Research Paper

Author

Assistant Professor. Quran and Hadith Department, Faculty of Literature and Foreign Languages, Kashan University, Kashan, Iran. Studies

Abstract

This article deals with the role of the hadith scholars of the Qazvin region in the creation of Sadouq's hadith works, the identification of the sheikhs of Sadouq who were originally from Qazvin, and the elaboration of their traditions and opinions. Sadouq utilised the hadith heritage of this region while learning from hadith scholars from Qazvin who lived in Ray, Balkh, and Qom. The results of this study show that the least use of the news from this region is found in the jurisprudential books of Sadouq. However, the books of ‘ilal al-Sharā’i' and Ma'ānī al-Akhbār contain more narrations by narrators from Qazvin. Among the hadith scholars from Qazvin, Hamza al-‘Alawī has more quotations in Sadouq's books. Sadouq’s quotations from these scholars provide us with important and sometimes unique rijāl and historical information about them, especially in identifying their shaykhs. This study also identifies more than 150 narratives of Sadouq transmitted by sheikhs from Qazvin and the role of these narratives in the formation of Sadouq's narrative and intellectual system.

Keywords

References

  1.  

    1. ابن بابویه، محمد بن علی؛ خصال؛ مترجم: محمدباقر کمره­ای؛ تهران؛ کتابچی؛ 1377ش.
    2. ---------- ؛ ‌الهدایة فی الأصول و الفروع؛ محقق: مؤسسه الامام الهادی علیه­السلام؛ قم؛ مؤسسه الامام الهادی علیه السلام؛ 1418ق.
    3. ---------- ؛ أمالی؛ مترجم: ابوالفضل هدایتی؛ قم؛ نسیم نشر؛ 1389ش.
    4. ---------- ؛ توحید؛ مترجم: یعقوب جعفری؛ قم؛ نسیم کوثر؛ 1389ش.
    5. ---------- ؛ علل الشرائع‏؛‏ قم؛کتاب فروشى داوری؛ 1385ش.
    6. ---------- ؛ عیون اخبار الرضا (ع)؛ مترجم: محمدتقی بن محمدباقر آقانجفی؛ تهران؛ علمیۀ اسلامیه؛ بی­تا.
    7. ---------- ؛ فضائل الأشهر الثلاثة؛ محقق: غلامرضا عرفانیان یزدی؛ قم؛ مکتبه الداوری؛ 1397ق.
    8. ---------- ؛ کمال الدین و تمام النعمة؛ مصحح: علی اکبر غفاری؛ قم؛ جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه بقم؛ 1416ق.
    9. ---------- ؛ معانی الاخبار؛ مصحح: علی­اکبر غفاری؛ قم؛ جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم؛ 1361ش.
    10. ---------- ؛ من لا یحضره الفقیه؛ تصحیح: علی­اکبر غفاری؛ قم؛ جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه بقم؛ 1404ق.
    11. ابن الصلاح، عثمان بن عبدالرحمن؛ معرفة أنواع علوم الحدیث؛ ویعرف بمقدمة ابن الصلاح؛ محقق نورالدین عتر؛ بیروت؛ دارالفکر؛ 1406ق.
    12. ابن سیده، علی بن اسماعیل؛ المخصص؛ بیروت؛ دراالکتب العلمیه؛ بی­تا.
    13. ابن قِبَـة الرازی، أبی جعفر محمّد بن عبد الرحمن؛ المتبقی من تراث ابن قِـبَـة الرازی؛ محقق: حیدر بیاتی؛ کربلا؛ العتبه العباسیه المقدسه؛ 1438ق.
    14. ابو یعلی خلیلی، خلیل بن عبدالله؛ الارشاد فی معرفه علماء الحدیث؛ محقق: محمد سعید عمر إدریس؛ ریاض؛ مکتبه الرشد؛ 1409ق.
    15. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ؛ ریاض العلماء و حیاض الفضلاء؛ محقق: احمد حسینی اشکوری؛ بیروت؛ مؤسسه التاریخ العربی؛ 1431ق.
    16. امین، سید محسن؛ أعیان الشیعة؛ محقق: حسن امین؛ بیروت؛ دارالتعارف للمطبوعات؛ 1403ق.
    17. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن؛ طبقات اعلام الشیعه؛ بیروت؛ دارإحیا التراث العربی؛ 1430ق.
    18. آصف‌زاده، محمدباقر؛ قزوین در گذرگاه هنر؛ تهران؛ انتشارات بحرالعلوم؛ 1374ش.
    19. بروجردی، علی اصغر بن محمد شفیع؛ طرائف المقال فی معرفه طبقات الرجال؛ قم؛ مکتبه آیه‌الله العظمی المرعشی النجفی؛ 1410ق.
    20. جعفریان، رسول؛ تاریخ تشیع در قزوین از آغاز تا عصر صفوی؛ قزوین؛ معاونت تحقیقات و پژوهش حوزۀ علمیۀ قزوین؛ بی­تا.
    21. حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن؛ تهذیب الکمال فی اسماء الرجال؛ محقق: بشار عواد معروف؛ بیروت؛ مؤسسه الرساله؛ 1406ق.
    22. حر عاملی، محمد بن حسن؛ إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات؛ مصحح: علاءالدین اعلمی؛ بیروت؛ مؤسسه الأعلمی للمطبوعات؛ 1425ق.
    23. ----------؛ أمل الآمل فی علماء جبل عامل؛ محقق: احمد حسینی اشکوری؛ بغداد؛ مکتبه الأندلس؛ بی­تا.
    24. ----------؛ وسائل الشیعة؛ محقق: محمدرضا حسینی جلالی؛ قم؛ مؤسسه آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث؛ 1416ق.
    25. حسکانی، عبید الله بن عبد الله؛ شواهد التنزیل لقواعد التفضیل؛ محقق: محمدباقر محمودی؛ تهران؛ وزاره الثقافه و الإرشاد الإسلامی؛ 1411ق.
    26. حسینی صدر، علی؛ الفوائد الرجالیه؛ قم؛ دلیل ما؛ 1430ق.
    27. حویزی، عبد علی بن جمعه؛ تفسیر نور الثقلین؛ مصحح: هاشم رسولی؛ قم؛ اسماعیلیان؛ 1415ق.
    28. خطیب بغدادی، احمد بن علی؛ تاریخ بغداد؛ تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا؛ بیروت؛ دارالکتب العلمیه؛ 1417ق.
    29. الخوئی، السید أبوالقاسم؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة؛ بی­نا؛ بی­جا؛ 1413ق.
    30. ذهبی، شمس‌الدین؛ تذکرة الحفاظ؛ بیروت؛ دارالکتب العلمیه؛ 1428ق.
    31. ذهبی، محمد بن احمد ؛ تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام؛ محقق: عمر عبدالسلام تدمری؛ بیروت؛ دارالکتاب العربی؛ 1409ق.
    32. رافعی قزوینی، عبدالکریم بن محمد؛ التدوین فی اخبار قزوین؛ محقق: عزیزالله عطاردی قوچانی؛ بیروت؛ دارالکتب العلمیه؛1408ق.
    33. رحمانی ولوی، مهدی و منصور جغتایی؛ تاریخ علمای بلخ؛ مشهد؛ بنیاد پژوهش­های اسلامی؛ 1386ش.
    34. ستار، حسین؛ بررسی و تحلیل دلایل و پیامدهای روایات منتقله در آثار شیخ صدوق؛ قم؛ دانشگاه قم؛ 1393ش.
    35. ----------، عاطفه خاتمی؛ بررسی و مقایسۀ میزان تأثیرگذاری ابن بابویه و ابن ولید بر شیخ صدوق؛ حدیث پژوهی؛ شمارۀ ۲۰؛ پاییز و زمستان ۱۳۹۷،
    36. ----------؛ نقش اخبار منتقله در افتراقات کلامی درون‌شیعی؛ بررسی موردی انگاره‌های سهو‌النبی و تحریف قرآن؛ معرفت کلامی؛ سال دوازده؛ شمارۀ 27، صص91 – 110؛ پاییز و زمستان 1400،
    37. ----------؛ نقش نیشابور در شکل‌گیری شخصیت علمی و تدوین آثار شیخ صدوق؛ تاریخ و فرهنگ؛ صص 35-9؛ پاییز و زمستان 1399.
    38. سمعانی، عبد الکریم بن محمد؛ الانساب؛ مصحح: عبدالرحمن بن یحیی معلمی؛ حیدرآباد؛ مطبعه مجلس؛ 1382ق.
    39. شیخ آقا بزرگ الطهرانی؛ الذّریعۀ إلى تصانیف الشیعة؛ بی­جا؛ دار الأضواء؛ 1403ق.
    40. طوسی، محمد بن حسن؛ رجال الطوسی؛ محقق: جواد قیومی اصفهانی؛ قم؛ جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه بقم؛ 1427ق.
    41. طوسی، محمد بن حسن؛ فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول؛ محقق: سید عبدالعزیز طباطبایی؛ قم؛ مکتبه المحقق الطباطبایی؛ 1420ق.
    42. علامۀ حلی، حسن بن یوسف؛ خلاصۀ الاقوال فی معرفه الرجال؛ تحقیق: جواد قیومی؛ بی­جا؛ الفقاهه؛ 1422ق.
    43. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی؛ الوافی؛ اصفهان؛ مکتبه امام امیرالمؤمنین علی علیه السلام؛ بی­تا.
    44. قزوینی، رضی الدین محمد؛ ضیافۀ الاخوان وهدیۀ الخلان؛ محقق: سید احمد حسینی اشکوری؛ قم؛ ذخائر اسلامی؛ 1397ق.
    45. قزوینی، زکریا بن محمود؛ آثار البلاد وأخبار العباد؛ بی­جا؛ دارصادر؛ بی­تا.
    46. قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا؛ تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب؛ محقق: حسین درگاهی؛ تهران؛ وزاره الثقافه و الإرشاد الإسلامی؛ 1376ش.
    47. کراجکی، محمد بن علی؛ کنز الفوائد؛ محقق: عبدالله نعمه؛ قم؛ دارالذخائر؛ 1410ق.
    48. کرباسی، محمدجعفر؛ إکلیل المنهج فی تحقیق المطلب؛ تحقیق: جعفر الحسینی الاشکوری؛ قم؛ دارالحدیث؛ 1426ق.
    49. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ مصحح علی اکبر غفاری؛ تهران؛ دارالکتب الاسلامیه؛ 1407ق.
    50. مازندرانی، محمد بن اسماعیل؛ منتهى المقال فی أحوال الرجال‏؛ قم؛ مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام لاحیا التراث؛ 1416ق.
    51. مالک بن انس؛ الموطأ؛ بیروت؛ دار احیاء التراث العربی؛ 1406ق.
    52. مامقانی، الشیخ عبد الله؛ تنقیح المقال فی علم الرجال؛ محقق: محی­الدین مامقانی؛ قم؛ مؤسسه آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث؛ 1431ق.
    53. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی؛ الوجیزۀ فی الرجال؛ محقق: محمدکاظم رحمان ستایش؛ تهران؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛1420ق.
    54. ----------؛ بحار الأنوار؛ محقق: عبدالزهراء علوی؛ بیروت؛ دار إحیاء التراث العربی؛ بی­تا.
    55. مجلسی، محمدتقی بن مقصودعلی؛ روضۀ المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه؛ محقق: حسین موسوی کرمانی؛ قم؛ بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور؛ 1406ق.
    56. محسنی، الشیخ محمد آصف؛ بدایۀ علم الرجال؛ قم؛ نشر ادیان؛ 1394ش.
    57. معرفت، محمد هادی؛ التمهید فی علوم القرآن؛ قم؛ مؤسسۀ فرهنگى انتشاراتى التمهید؛ 1429ق.
    58. مددی موسوی، سید احمد؛ نگاهی به دریا؛ قم؛ مؤسسۀ کتاب­شناسی شیعه؛1393ش.
    59. مدرسی طباطبایی؛ مکتب در فرایند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین؛ تهران؛ کویر؛ 1398ش.
    60. مؤسسۀ امام صادق (ع)، گروه علمی زیر نظر جعفر سبحانی تبریزی؛ موسوعۀ طبقات الفقهاء؛ قم؛ مؤسسۀ الإمام الصادق علیه­السلام؛ 1418ق.
    61. نجاشی، احمد بن على؛ رجال النجاشی؛ قم؛ 1365ش.
    62. نمازی شاهرودی، علی؛ مستدرک سفینۀ البحار؛ محقق: حسن بن علی نمازی شاهرودی؛ قم؛ مؤسسه النشر الاسلامی؛ 1418ق.
    63. ----------؛ مستدرکات علم رجال الحدیث؛ تهران؛ فرزند مؤلف؛ 1414ق.
    64. نوری، حسین بن محمدتقی؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ بیروت؛ مؤسسۀ آل البیت علیهم­اسلام لإحیا التراث؛ 1408ق.
    65. حسن انصاری؛"حاکم نیشابوری دقیق­تر بود و یا شیخ صدوق؟"؛ سایت بررسی­های تاریخی.
    66. رستگار، پرویز؛ جستاری جدید در یافتن مصداق "صلاۀ وسطی"؛ دورۀ 40، شمارۀ 3؛ شمارۀ پیاپی 1792؛ صص67-86؛ ش1386.
    67. رحمتی، محمد کاظم؛ پاره‎های نسخه‎شناسی؛ پیام بهارستان 1388؛ شمارۀ 4؛ صص 316-317؛ 1388ش.
    68. ولوی، علی محمد، بیگ هانیه؛ انگیزه های استفاده از احادیث نبوی در فضایل قزوین؛ مطالعات تاریخ فرهنگی (پژوهش­نامۀ انجمن ایرانی تاریخ)؛ دورۀ 5 ؛ شمارۀ 18؛ صص 109-126؛ 1392ش.

     

Quranic Sciences and Tradition
Volume 56, Issue 1
September 2023
Pages 237-258

Files

Share

How to cite

Statistics