Criteria for Criticism, Correction, Research, and Margin of Hadith from the Viewpoint of Aliakbar Ghaffari in Jāmi’ al-Madārik

Document Type : Research Paper

Authors

1 PhD Candidate of Qur’an and Hadith Sciences, Northern Tehran Branch, Islamic Azad University, Iran

2 Assistant Professor; Department of Qur’an and Hadith Sciences, Northern Tehran Branch, Islamic Azad University, Iran

3 Assistant Professor; Department of Qur’an and Hadith Sciences, Northern Tehran Branch, Islamic Azad University, Iran;

4 Assistant Professor; Department of Qur’an and Hadith Sciences, Northern Tehran Branch, Islamic Azad University,

10.22059/jqst.2022.334176.669876

Abstract

Professor Aliakbar Ghaffari, a contemporary scholar and traditionist, concerned the existence of hadith errors and problems in the text and sanad of Hadith sources. Based on divine aids and his mastery on Islamic sciences, he solved these problems by providing criteria and standards. Analyzing his works, this article extracts his criteria of correction, research, margining and criticism. They include: 1) Presenting and confronting the texts to the corrected and read versions of the sheikhs and their handwritings, referring to sources and expert scholars in correction, 2) Observing scientific piety and trusty in margining, 3) Referring to Sunnah and the Qur’an in text criticism, 4) and Identifying and validating narrators and surveying the quality of sanad in sanad criticism. Professor’s solutions for correcting and researching contemporary great scholars’ works such as Jāmi' al-Madārik show his mastery and deserve to be a pattern. Hadith science scholars can continue to study Hadith referring to professor’s methods and apply his ways and criteria.

Keywords


  1. منابع

    1. قرآن کریم.
    2. ابن أبی زینب، محمدبن ابراهیم، الغیبه، مصحح: علی­اکبر غفاری، تهران‏، نشر صدوق‏، 1397ق.
    3. ابن شعبه ­حرانی، حسن­بن علی، تحف­العقول، مصحح: علی­اکبر غفاری، قم، جامعۀ ­مدرسین، ‏1404ق.
    4. ادلبی، صلاح­الدین ­بن­احمد، منهج­ نقد المتن ­عند علماء ­الحدیث­النبوی، بیروت، دارالآفاق الجدیده، 1403ق.
    5. استادولی، حسین، استاد غفاری ­نیم­ قرن تحقیق و تجربه، نشریۀ کتاب ماه دین، تهران، سال هفتم، شمارۀ 85 و 86، آبان و آذر1383ش.
    6. استادی، رضا، روش­استاد علی­اکبر غفاری ­درتصحیح ­متون، نشریۀ ­علوم ­حدیث،­ شمارۀ پیاپی 34، شمارۀ 4، زمستان 1383ش.
    7. اصفهانی، راغب، مفردات ألفاظ القرآن، مصحح: داوودی، صفوان ­عدنان‏، بیروت، دارالقلم الدار الشامیة، 1412ق.
    8. برقی، احمدبن­محمدبن­خالد، المحاسن، مصحح: جلال­الدین ­محدث، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1371ق.
    9. پاک مقدم دامن، ناهید، درآمدی بر آسیب­شناسی فهم احادیث با تکیه بر ضرورت معرفت شیعه در درایت ­روایت، مجلۀ قرآن پژوهی حسنا، شمارۀ یک، تابستان 1388ش.
    10. جعفری، یعقوب، دلالت­ سیاق ­و نقش ­آن ­درفهم ­آیات­ قرآن، مؤسسۀ ­فرهنگی­ ترجمان ­وحی، سال یازدهم، شمارۀ 22، زمستان 1386ش.
    11. خدامیان­آرانی، علی­اکبر، تأثیر محتوای ­روایات ­راویان ­بر ­ارزیابی ­آنان ­در فهرست ­نجاشی، نشریۀ علمی- پژوهشی مطالعات اعتبارسنجی حدیث، دورۀ ­دوم، شمارۀ­ سوم، بهار و تابستان 1399ش.
    12. خوارزمی، موفق­بن­احمدبکری­مکی­حنفی، ­المناقب، محقق: شیخ ­مالک ­محمودی،­ قم، النشر الإسلامی، 1411ق.
    13. خوانساری، احمد بن ­یوسف، جامع­المدارک­ فی ­شرح ­المختصرالنافع، علق­علیه: علی­اکبر غفاری، تهران، مکتبه الصدوق، 1355ش.
    14. خویی، ابوالقاسم، معجم­ رجال ­الحدیث­ و ­تفصیل­ طبقات­الرواة، قم، دفترآیه­الله خوئی، 1409ق.
    15. دهخدا، علی­اکبر، لغتنامۀ دهخدا، زیر نظر: محمد معین ­و جعفر­ شهیدی، تهران، انتشارات­ دانشگاه تهران، ­روزنه،­ 1377ش.
    16. رمضانی، مریم، روش­های­ نقد و ­فهم ­از دیدگاه­ استاد علی­اکبر غفاری، پایان­نامۀ ­کارشناسی ­ارشد، دانشگاه اراک، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی،1394ش.
    17. سبحانی، جعفر، کلیات فی ­علم­ الرجال، قم، نشر مؤسسة امام­ صادق (ع)، 1412ق.
    18. شرافت، امیرحسین، گوشه­هایی ­از یک­ زندگی ­سراسر پژوهش، نشریۀ پیام ­حوزه،­ شمارۀ 41 و 42، بهار و تابستان1383ش.
    19. شریفی، علی، یادنامۀ استاد علی­اکبر غفاری، تهران، انتشارات رایزن، 1385ش.
    20. شکوهی، فاطمه، نقد حدیث ­و ­معیارهای­آن­ از ­دیدگاه ­استاد غفاری، نشریۀ سفینه، سال نهم، شمارۀ 35، 1391ش.
    21. شهری، محمدحسین، یادنامۀ ­استاد علی­اکبر غفاری (نویسندگان: ­بهراد جعفری، حسین استادولی، مهدی­دشتی ­و جمعی ­از اهل­ تحقیق)، نشریۀ ­سفینه، دورۀ ­یک، ­شمارۀ 4، پاییز 1383ش.
    22. شهید ثانی، زین­الدین ­بن ­احمد العاملی، الرعایه فی ­علم الدرایه، قم، مکتبه آیه­الله مرعشی نجفی، 1408ق.
    23. صدوق، محمد­بن­علی­بن­بابویه، الخصال، مصحح: علی­اکبر غفاری، قم، جامعۀ مدرسین‏،1362ش.
    24. ---------- ، التوحید، مصحح: هاشم­ حسینی، قم، مؤسسة ­نشراسلامی­ جامعة مدرسین‏، 1422ق.
    25. ---------- ، ثواب­الأعمال ­و عقاب­الأعمال، ترجمه­: علی­اکبر غفاری، تهران، نشر صدوق، 1397ق.
    26. ----------‏ ، من­لایحضره­الفقیه، مصحح: علی­اکبر غفاری، قم، دفتر­انتشارات اسلامی مدرسین حوزۀ علمیۀ قم‏، 1413ق.
    27. ---------- ، کمال­الدین­و تمام النعمه، مصحح: علی­اکبر غفاری، تهران، دارالکتب­الاسلامیه، 1395ق.
    28. ---------- ، عیون­أخبارالرضا(ع)، مترجم: حمیدرضا مستفید و علی­اکبر غفاری، تهران، نشرصدوق، 1373ش.
    29. ---------- ، معانی­الأخبار، مصحح: علی­اکبرغفاری، قم، دفتر انتشارات ­اسلامی، 1361ش.
    30. عسقلانی، احمد بن ­علی ­­بن ­حجر، لسان­المیزان، لبنان، مؤسسۀ الأعلمی للمطبوعات،1390ق.
    31. غروی ­نائینی، نهله، روش­ تحقیق، ­تصحیح ­و تعلیق­ استاد غفاری­ درکتاب ­من­لایحضره ­الفقیه، مجلۀ علمی- پژوهشی ­پژوهش­دینی، شمارۀ ­دوازده، زمستان1384ش.
    32. غفاری، علی­اکبر و اسعدی، محمود، چهره­های ­ماندگار، تهران، انتشارات­ جهان فرهنگ زمان،1383ش.
    33. غفاری، علی­اکبر، الدراسات فی علم الدرایه: تلخیص­مقباس­الهدایه­علامه­ مامقانی، تهران، نشر دانشگاه ­­امام­ صادق، 1369ش.
    34. فیومی، أحمد بن­ محمد، المصباح­المنیر: فی­غریب­الشرح­الکبیر للرافعی، قم، مؤسسه­ دارالهجره، 1414ق.
    35. قاسم­پور، محسن، تحلیل و توصیف برخی ­آثار استاد غفاری، مجلۀ کتاب ماه دین، شمارۀ 85 و 86، آبان و آذر 1383ش.
    36. قرشی، علی­اکبر، قاموس ­قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1412ق.

    37.کلباسی، ابوالهدی، سماء المقال ­فی­ علم ­الرجال، تحقیق: سید محمدحسین ­قزوینی، قم، مؤسسۀ ­ تحقیقات و نشر معارف اهل­البیت (ع)، مؤسسة­ ولی­عصر للداراسات الاسلامیه، 1419 ق.

    38.کلینی، ابوجعفر محمدبن­یعقوب، الکافی، مصحح: علی­اکبر غفاری، تهران، دارالکتب­الإسلامیة، 1407ق.

    1. لویس معلوف، المنجد، مترجم: احمد سیاح (فرهنگ­ بزرگ­ جامع ­نوین) با مقدمه­: حسن ­حسن­زاده آملی، انتشارات اسلام، تهران، 1374ق.
    2. مازندرانی، محمد صالح­ بن­ احمد، شرح­الکافی- الأصول­ و­ا لروضة، مصحح: ابوالحسن ­شعرانی، تهران، المکتبة الإسلامیة؛ قم، مؤسسۀ ولی­العصر للدراسات­الإسلامیة، 1382ق.
    3. مامقانی، عبدالله، مقباس­الهدایه­ فی­ علم ­الدرایه، تحقیق: محمدرضا مامقانی، قم، مؤسسۀ آل­البیت (علیهم‌السلام) لإحیاء التراث، 1411ق.
    4. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، مصحح­: جمعی ­ازمحققان‏، بیروت، دارالإحیاءالتراث­العربی، 1403ق.
    5. مدیرشانه­چی، کاظم، درایه الحدیث، قم، دفترانتشارات ­اسلامی ­وابسته ­به ­جامعۀ ­مدرسین، 1387ش.
    6. محمدی­ری شهری، محمد، شناخت­نامۀ حدیث، قم، دارالحدیث، 1397ق.
    7. مصاحبۀ­­­ علی‌اکبر غفاری با مجلۀ ­آینۀ ­پژوهش، گفتگو با­ استاد علی­اکبرغفاری، نشریۀ آینۀ پژوهش، دورۀ ­یک، شمارۀ 3، آذر و دی 1369ش.
    8. مصاحبۀ­­ علی‌اکبر غفاری با کیهان­ فرهنگی، استاد علی­ا­کبر غفاری احیاگر میراثی ­از ­تشیع،­ نشریۀ کیهان فرهنگی، شمارۀ ­27، خرداد 1365ش.
    9. مصباح­یزدی، ­محمد­تقی، آموزش­­ عقاید (دورۀ سه جلدی در یک مجلد)، تهران، شرکت چاپ و نشر بین­الملل ­سازمان ­تبلیغات اسلامی، 1378ش.
    10. منتظری، مجتبی، ملاک­های­ نقد حدیث ­از منظر استاد علی­اکبر غفاری، مجلۀ علمی- پژوهشی پژوهش دینی، جلد 25، شمارۀ 12، زمستان 1384ش.
    11. ---------- ، نقد و تصحیح­ حدیث ­از منظراستاد علی­اکبر غفاری، پایان­نامۀ­کارشناسی­ارشد، تهران، دانشگاه ­امام ­صادق(ع)، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، زمستان1387ش.
    12. میرداماد، محمدباقر­بن­محمد، الرواشح السماویة فی شرح الأحادیث الإمامیة، تحقیق: نعمت­الله جلیلی و غلامحسین قیصریه­ها، قم، دارالحدیث، 1422ق.