Analysis of Human Immaterial Dimension in the Qur’an Based on Semantics; Redefining the Words “Nafs, Rūh, and Qalb”

Document Type : Research Paper

Authors

1 PhD Candidate of Qur’an and Hadith Sciences, University of Tehran, Iran

2 Associate Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, University of Tehran, Iran

Abstract

Self-consciousness is a phenomenon that has a long history. Some believe that man is nothing but this mere visible appearance while the others consider the basic truth of man to be an indivisible abstract essence of which the body plays the role of a carrier. In the context of the immaterial dimension of man, Islamic scholars use the words “nafs (self), “rūh” (soul) and “qalb” (heart). In the Qur’an, the term ‘nafs’ does not refer only to the human immaterial dimension but rather it encompasses the totality of man, i.e. both material and immaterial. ‘Rūh’ also doesn’t denote to its modern usage but its occurrence beside the word “amr” (command) shows that rūh is the executive mechanism, regulates and directs the affairs of the universe in creatures and is in fact the link between the command and the creation. Carefully examining all the Qur’anic verses related to qalb, it is concluded that qalb represents the immaterial dimension of man and controls his powers.

Keywords


[1]. آلوسی، سیدمحمود (1415ق). روح المعانی فی­تفسیرالقرآن العظیم. بیروت، دارالکتب­العلمیه.
[2]. ابن­أثیر، مبارک­بن­محمد (1367ش). النهایة فی­غریب­الحدیث والأثر. چ۴، قم، مؤسسة اسماعیلیان.
[3]. ابن­درید، محمدبن­حسن (1988م). جمهرة اللغة. بیروت، دارالعلم للملایین.
[4]. ابن­جوزی، أبوالفرج عبدالرحمن­بن­علی. (1422ق). زادالمسیر فی­علم­التفسیر. بیروت، دارالکتاب العربی.
[5]. ابن­عاشور، محمدبن­طاهر (1984م). التحریر والتنویر. تونس، الدار التونسیة للنشر.
[6]. ابن­فارس، أحمدبن­فارس (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم، مکتب الأعلام الإسلامی.
[7]. ابن­منظور، محمدبن­مکرم (1414ق). لسان العرب. چ3، بیروت، دارصادر.
[8]. أبوالفتوح رازی، حسین­بن­علی (1408ق). روض الجنان وروح الجنان فی­تفسیرالقرآن. مشهد، آستان قدس رضوی.
[9]. أزهری، محمدبن­أحمد (1421ق). تهذیب اللغة. بیروت، دارإحیاء التراث العربی.
[10]. برنجکار، رضا (1389ش). «نفس در قرآن و روایات». نقدونظر، ش59، صص4-28.
[11]. بلاغی نجفی، محمدجواد (1420ق). آلاء الرحمان فی­تفسیرالقرآن. قم، بنیاد بعثت.
[12]. جوهری، إسماعیل­بن­حماد (1376ق). الصحاح. بیروت، دارالعلم للملایین.
[13]. حاج‌اسماعیلی، محمدرضا؛ فقیهی، زهرا (1389ش). «شناخت روح و نفس درقرآن و تأثیر آن­ها برشخصیت انسان». اندیشۀ نوین دینی، ش23، صص132-154.
[14]. حسینی خامنه‌ای، سیدمحمد (1372ش). «روح و نفس در قرآن و حدیث». مجموعۀ مقالات کنگرۀ شیخ مفید، ش90، صص11-52.
[15]. حقانی زنجان، حسین (1379ش). «معنای روح از دیدگاه اهل لغت درآیات قرآن». درس­هایی از مکتب اسلام، ش1، صص24-32.
[16]. راغب اصفهانی، حسین­بن­محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت، دارالقلم.
[17]. زمخشری، محمودبن­عمر (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. چ۳، بیروت، دارالکتاب العربی.
[18]. سیدبن قطب، إبراهیم­حسین­شاذلی (1412ق). فی­ظلال­القرآن. چ17، بیروت، قاهره، دارالشروق.
[19]. سیوطی، جلال­الدین (1404ق). الدرالمنثور. قم، کتابخانۀ آیت اللّه مرعشی.
[20]. شاکر، محمدتقی؛ سبحانی، محمدتقی (1394ش). «معناشناسی روح درقرآن کریم». مطالعات قرآن و حدیث، ش17، صص165-192.
[21]. شاکر، محمدکاظم (1378ش). «تفسیری از روح». پژوهش­های فلسفی-کلامی، ش2، صص6-21.
[22]. ---------- (1379ش). «وجوه معانی نفس درقرآن». پژوهش­های فلسفی-کلامی، ش­4، صص6-19.
[23]. صاحب، اسماعیل­بن­عباد (1414ق). المحیط فی­اللغة. بیروت، عالم الکتب.
[24]. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق). المیزان فی­تفسیرالقرآن. چ۵، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
[25]. طبرسی، فضل­بن­حسن (1372ش). مجمع البیان فی­تفسیرالقرآن. چ۳، تهران، ناصرخسرو.
[26]. ---------- (1377ش). جوامع­الجامع. تهران، دانشگاه تهران.
[27]. طریحی، فخرالدین (1375ش). مجمع البحرین. چ۳، تهران، مرتضوی.
[28]. طوسی، أبوجعفرمحمدبن­حسن (؟). التبیان فی­تفسیرالقرآن. بیروت، دارإحیاء التراث العربی.
[29]. طیّب، سیدعبدالحسین (1378ش). أطیب البیان فی­تفسیرالقرآن. چ۲، تهران، اسلام.
[30]. عسکری، حسن­بن­عبدالله (1400ق). الفروق فی­اللغة. بیروت، دارالآفاق الجدیده.
[31]. غزالی، أبوحامدمحمدبن­محمد (؟)، کتاب الأربعین فی­أصول­الدین. بیروت، دارالکتب العلمیه.
[32]. فخرالدین­رازی، أبوعبداللّه (1420ق). مفاتیح الغیب. چ۳، بیروت، دارإحیاء التراث العربی.
[33]. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق). کتاب العین. چ۲، قم، هجرت.
[34]. فعالی، محمدتقی (1380ش). دانشنامۀ­ امام­علی. تهران، مرکز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
[35]. فیروزآبادی، محمدبن­یعقوب (1415ق). القاموس المحیط. بیروت، دارالکتب العلمیه.
[36]. فیّومی، أحمدبن­محمد (1414ق). المصباح المنیر فی­غریب الشرح الکبیر للرافعی. چ2، قم، مؤسسۀ دارالهجره.
[37]. قرطبی، محمدبن­أحمد (1364ش). الجامع لأحکام القرآن. تهران، ناصرخسرو.
[38]. قمی، علی­بن­ابراهیم (1367ش). تفسیر قمی. چ۴، قم، دارالکتاب.
[39]. کریم‌زاده­قراملکی، قربان‌علی (1381ش). «خلود نفس از نظر قرآن». بینات، ش36، صص13-23.
[40]. مرتضی­زبیدی، محمدبن­محمد (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت، دارالفکر.
[42]. مصطفوی، حسن (1430ق). التحقیق فی­کلمات القرآن الکریم. چ3، بیروت، دارالکتب العلمیۀ مرکز نشر آثار علامه ­مصطفوی.
[43]. معروف، یحیی (1388ش). «قلب درقرآن و ادبیات عرب». انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، ش13، صص129-154.
[44]. مهدی­زاده، حسین (1382ش). «درآمدی برمعناشناسی عقل درتعبیر دینی». مجلۀ معرفت، ش74، صص28-38.
[45]. نوری‌افشان، مهدی؛ فتوت احمدی، حامد (1398ش). با قرآن تا رستاخیز. قم، دارالعلم.