Critical Analysis of Islamic and Pre-Islamic Narrative Texts in Determining the Ibrahim (AS)’s Sacrifice

Document Type : Research Paper

Authors

1 Assistant Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, Gilan University, Iran.

2 Assistant Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, University of Hazrat Ma'soumah (AS), Qom, Iran

3 Assistant Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, Shahed University, Tehran, Iran.

Abstract

Identifying what was scarified by the Prophet Ibrahim (AS) is a serious issue in monotheistic religions. The Testaments apparently consider Isaac (AS) to be the sacrificed (zhabīh), while Muslims differ in defining it due to the ambiguity of the verses related to the story of the sacrifice (zhibh) in the Qur’an. The scope of this disagreement is even greater in the Shiite and Sunni narrations; Some Shiite and Sunni narrations introduce Ishmael (AS) as the sacrificed and another group as Isaac (AS). This research assesses the texts related to this issue in Islamic and Biblical sources, including those are directly or indirectly related to determining the sacrificed, with an analytical-critical approach through the sanad and textual analysis of the Islamic narrations and Biblical texts. Findings show that despite the Biblical explicit statements in determining the sacrificed, the in-text evidences suggest that the phrases referring to the name of the sacrificed are the interpretive additions of the commentators of the Bible. Additionally, despite the disagreement between Islamic narrations in determining the sacrificed, analyzing the sanads of narrations and considering the in-text evidences of the verses of the Qur’an and Islamic narrations prove that Ismael (AS) was the candidate for the Ibrahim’s sacrifice.

Keywords

References

[1]. قرآن‌کریم.
[2]. آلوسی، محمود (1415). روح ­المعانی ­فی ­تفسیر ­القرآن­ العظیم. بیروت، دارالکتب العلمیة.
[3]. ابن­ابی­شیبه، ابوبکر (1409). المصنف. تصحیح: سعید لحام، بیروت، دارالفکر.
[4]. ابن­اثیر، أبوالحسن­ علی (1385). الکامل فی التاریخ. بیروت، دارصادر ـ دار بیروت.
[5]. ابن­جوزی، ابوالفرج (1412). المنتظم. تحقیق: محمد عبدالقادر عطا و مصطفی ­عبد­القادر عطا، بیروت، دارالکتب ­العلمیه.
[6]. ---------- (1422). ‏زاد المسیر فی ­علم­ التفسیر. تحقیق: عبدالرزاق ­المهدی، بیروت، دارالکتاب العربی.
[7]. ابن­حجر، احمد (؟). فتح الباری بشرح صحیح البخاری. بیروت، دارالمعرفه.
[8]. ابن­حنبل، احمد (؟). مسند احمد. بیروت، دار صادر.
[9]. ابن­خلدون، عبدالرحمن (1408). تاریخ ­ابن­‌خلدون. تحقیق: خلیل شحاده، بیروت، دارالفکر.
[10]. ابن­خلکان، احمد بن ابراهیم (؟). وفیات الاعیان. تحقیق: احسان عباس، بیروت، دارالثقافه.
[11]. ابن­داود حلی، حسن بن علی (1392). رجال ابن­داود. نجف، مطبعه الحیدریه.
[12]. ابن­سعد، محمد (؟). الطبقات الکبری. بیروت، دار صادر.
[13]. ابن­عماد حنبلی، عبدالحی (1406). شذرات­ الذهب. تحقیق: الأرنؤوط، دمشق­ ـ ­بیروت، دارابن­کثیر.
[14]. ابن­قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم (1992). المعارف.  قاهره، الهیئه المصریه.
[15]. ابن­قولویه، جعفر بن ­محمد (1356). کامل ­الزیارات‏. نجف­ الاشرف، دارالمرتضویه.
[16]. ابن­کثیر، اسماعیل ­بن ­عمر (1407). البدایه ­و ­النهایه. بیروت، دارالفکر.
[17]. ---------- (1419). تفسیر القرآن ­العظیم. بیروت، دارالکتب ­العلمیه.
[18]. ابوعزیز، سعد یوسف­ محمود (؟). الإسرائیلیات ­و ­الموضوعات ­فی­ کتب – التفاسیر. قاهره، مکتبه التوفیقیة.
[19]. اردبیلی، محمد بن علی (؟). جامع الرواة. (بی­جا)، (بی­نا).
[20]. انجیل برنابا(1379). ترجمه: حیدرقلی­خان قزلباس (سردار کابلی)، تهران، المعی.
[21]. اندلسی، ابوحیان محمد بن ­یوسف ‏(1420). البحر المحیط. بیروت، دارالفکر.
[22]. ایمانی، محمدرسول (1389). «مروری بر دو دیدگاه در مورد ذبیح ابراهیم در سنت اسلامی». معرفت ادیان، سال اول، شمارۀ دوم، صص5ـ21.
[23]. بحرانی، سید هاشم ­بن­ سلیمان (1374). البرهان ­فی ­تفسیر ­القرآن. قم، مؤسسه البعثه.
[24]. بخاری، محمد بن اسماعیل (1406). التاریخ الصغیر. تصحیح: محمود ابراهیم زاید، بیروت، دارالمعرفه.
[25]. بروجردی، علی (1410). طرائف المقال. تحقیق: مهدی رجائی، قم، کتابخانۀ مرعشی نجفی.
[26]. بزار، ابوبکر احمد بن عمرو (؟). مسند البزار. تحقیق: علی بن نایف الشهود، (بی­جا)، (بی­نا).
[27]. بیومی ­مهران، محمد و سید محمد راستگو (1383). بررسی ­تاریخی ­قصص ­قرآن. تهران، علمی ­و ­فرهنگی.
[28]. بیهقی، احمد بن حسین (1410). شعب الایمان. تصحیح: محمدسعید زغلول، بیروت، دارالکتب العلمیه.
[29]. ترجمۀ فارسی تورات بر اساس کتاب مقدس Unwin Brothers(1398). ترجمۀ سید ابوالفضل ساقی، (بی­جا)، نشر سایت جامع پژوهش­های ادیان.
[30]. جدید­الإسلام، علی­قلی (پدر آنتونیو دو ژزو پرتغالی)(1382). ترجمه، شرح و نقد سفر پیدایش تورات (سیف المؤمنین فی قتال المشرکین). تحقیق: رسول جعفریان، قم، انصاریان.
[31]. جزائری، نعمت­الله(1404) النور ­المبین ­فی ­قصص ­الأنبیاء ­و ­المرسلین. قم، مکتبه آیه الله ‌المرعشی ­النجفی.
[32]. جواهری، محمد (1424). المفید من معجم رجال الحدیث. قم، محلاتی.
[33]. حاکم نیشابوری، ابوعبدالله (؟). المستدرک علی الصحیحین. تحقیق: یوسف مرعشلی، (بی­جا)، (بی­نا).
[34]. حرانی، حسن ­بن ­علی ­بن ­شعبه (1404). تحف العقول. تحقیق: علی­اکبر غفاری، قم، جامعۀ مدرسین.
[35]. حسینی­زبیدی، محمدمرتضی‏ (1414). تاج ­العروس ­من ­جواهر­ القاموس. بیروت، دارالفکر.
[36]. حفنی، عبدالمنعم (2004). موسوعه القرآن العظیم. قاهره، مکتبه مدبولی.
[37]. حلّی، حسن ­بن ­یوسف (1417). خلاصه ­الأقوال. تحقیق: جواد قیومی، نشر الفقاهه.
[38]. حمیری، عبدالله ­بن ­جعفر (1413). قرب ­الإسناد، قم: مؤسسه ­آل­البیت.
[39].خطیب بغدادی، احمد بن علی (1417). تاریخ بغداد. تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه.
[40]. خویی، سید ابوالقاسم (1413). معجم­‏ رجال ­‏الحدیث. (بی­جا)، (بی­نا).
[41]. ذهبی، شمس­الدین ­محمد بن ­احمد (؟). التفسیر و ­المفسرون. بیروت، دار احیاء التراث ­العربی.
[42]. ---------- (1382). میزان الاعتدال. تصحیح: علی محمد البجاوی، بیروت، دارالمعرفه.
[43]. ---------- (1410). تاریخ ­الإسلام. بیروت، دارالکتاب العربی.
[44]. رازی، ابن­ابی­حاتم (1371). الجرح و التعدیل. بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[45]. رئیسیان، غلامرضا و سمانه ابریشمی (1393). «نقد مقالۀ مقایسۀ نگرش شیعه به داستان قربانی ابراهیم با یهودیت، مسیحیت و احادیث اهل­سنت از منظر فایرستون». علوم حدیث، سال نوزدهم، شمارۀ دوم، صص133ـ171.
[46]. زحیلی، وهبه ­بن ­مصطفی (1418). التفسیر المنیر. بیروت، دار الفکر المعاصر.
[47]. زیعلی، جمال­الدین (1414). تخریج الاحادیث و الآثار. تصحیح: عبدالله بن عبدالرحمن السعد، ریاض، دار ابن­خزیمه.
[48]. سیوطی، جلال­الدین و جلال­الدین محلی (1416). تفسیر الجلالین. بیروت، مؤسسه النور.
[49]. شبّر، سیدعبدالله (1412). تفسیر ­القرآن ­الکریم. بیروت، دارالبلاغه.
[50]. شوکانی، محمد بن ­علی (1414). فتح ­القدیر. دمشق ـ بیروت، دار ابن­کثیر و دار­الکلم ­الطیب.
[51]. شهید اول، محمد (1410). المزار. تحقیق: مدرسۀ ­امام ­مهدی، قم، مدرسۀ امام مهدی(عج).
[52]. صادقی­ تهرانی، محمد (1365). الفرقان ­فی ­تفسیر القرآن ­بالقرآن. قم، فرهنگ اسلامی.
[53].صدوق، محمد بن ­علی­بن­بابویه(1379). معانی الاخبار، تصحیح: علی­اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین.
[54]. ---------- (1385). من لا یحضره الفقیه. تحقیق و ترجمه: محمدجواد غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
[55]. ---------- (1386). علل الشرایع. نجف، حیدریه.
[56]. ---------- (1403). الخصال. تحقیق: علی­اکبر غفاری، قم، جامعۀ مدرسین.
[57]. ---------- (1404). عیون اخبار الرضا (علیه السلام). تصحیح: حسین اعلمی، بیروت، اعلمی.
[58]. ----------  (1413). من لا یحضره الفقیه. تحقیق: علی­اکبر غفاری، قم، اسلامی.
[59]. طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان­ فی ­تفسیر ­القرآن‏. قم، دفتر انتشارات ­اسلامی.
[60]. طبرانی، سلیمان بن احمد (؟). المعجم الکبیر. تصحیح: حمدی عبدالحمید السلفی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[61]. طبرسی، فضل ­بن ­حسن ‏(1415). مجمع البیان لعلوم القرآن. بیروت، اعلمی.
[62]. طبری، أبوجعفر محمد بن ­جریر(1387). تاریخ ‏­الطبری. بیروت، دارالتراث.
[63]. ---------- (1415). جامع البیان. تحقیق: صدقی جمیل، بیروت، دارالفکر.
[64]. طبری ­آملی، محمد بن ­جریر ­(1413). دلائل ­الإمامه. قم، بعثت.
[65]. طوسی، محمد بن­ حسن (1409). التبیان. تحقیق: احمد حبیب قصیر العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[66]. ----------  (1414). الأمالی. تحقیق: مؤسسه البعثه، قم، دارالثقافه.
[67]. ---------- (1415). رجال الطوسی. تحقیق: جواد قیومی ­اصفهانی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی.
[68]. ---------- (1417). الفهرست. تحقیق: جواد قیومی، مؤسسة نشر الفقاهه.
[69]. عبدالکریم‏، خطیب (؟). التفسیر القرآنی ­للقرآن. (بی­جا)، (بی­نا).
[70]. علم­الهدی، علی­بن­حسین (1998). أمالی المرتضی. قاهره، دارالفکر العربی.
[71]. عیاشی، محمد بن­ مسعود (1380). تفسیر العیاشی. تهران، المطبعه العلمیه.
[72]. عینی، محمود بن احمد (؟). عمده القاری. بیروت، دار احیاء ­التراث ­العربی.
[73]. فخررازی، ­محمد(1420). مفاتیح ­الغیب. بیروت، دار احیاء ­التراث ­العربی.
[74]. فیض ­کاشانی‏، ملامحسن (1406). الوافی. اصفهان، کتابخانۀ امیر­المؤمنین.
[75]. قرشی، ­سید علی­اکبر (1354). قاموس قرآن. تهران، دارالکتب الاسلامیه.
[76]. قرطبی، محمد ­بن ­احمد (1364). الجامع­ لأحکام ­القرآن. تهران، ناصرخسرو.
[77]. قمی، علی ­بن ­ابراهیم (1404). تفسیر القمی. تحقیق: طیب ­موسوی­ جزائری، قم، دارالکتاب.
[78].کلینی، محمدبن­­یعقوب (1367). الکافی. تصحیح: علی­اکبر غفاری، تهران، اسلامیه.
[79]. مازندرانی، محمدبن­اسماعیل (1416). منتهی الاقوال فی احوال الرجال. تصحیح: آل­­البیت، قم، آل­­البیت.
[80]. مازندرانی، محمدهادی­بن­­محمد­صالح (1430). شرح ­فروع ­الکافی. قم، دارالحدیث.
[81]. مامقانی، عبدالله (1345). نهایه المقال. نجف، مرتضویه.
[82]. مجلسی، محمدباقر (1403). بحار الأنوار. بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[83]. مراغی، احمد بن ­مصطفی (؟). تفسیر المراغی. بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[84]. مزی، یوسف (1413). تهذیب الکمال. تصحیح: بشار عواد معروف، بیروت، الرسالة.
[85]. مسعودی، علی­بن­حسین (1409). مروج ­الذهب. تحقیق: اسعد داغر، قم، دارالهجرة.
[86].مصطفوی، حسن (1417). التحقیق فی کلمات القرآن. تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
[87]. معرفت‏، محمدهادی (1418). التفسیر و المفسرون ­فی ­ثوبه ­القشیب. مشهد، الجامعه الرضویه  للعلوم­ الاسلامیه.
[88]. ---------- (1423). شبهات و ردود حول القرآن. قم، التمهید.
[89]. مغنیه، محمدجواد (1424). الکاشف (تفسیر الکاشف). تهران، دارالکتب ­الإسلامیة.
[90]. مقدسی، مطهربن­­طاهر(؟). البدء ­و ­التاریخ. (بی­جا)، مکتبه الثقافه الدینیة.
[91]. مقری، احمد و دیگران (1394). «مسئله­شناسی روایت ذبح فرزند ابراهیم در ادیان ابراهیمی». معرفت ادیان، سال ششم، شمارۀ سوم، صص49ـ68.
[92]. ملک­لو، صدیقه و دیگران (1397). «تحلیل انتقادی دیدگاه برخی خاورشناسان دربارۀ تفاوت چهرۀ ابراهیم و اسماعیل در سور مکی و مدنی». مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، سال دوم، شمارۀ اول، صص97ـ118.
[93]. مودب، سیدرضا و کامران اویسی (1394). «بررسی منتقله بودن روایت ذبیح بودن اسحاق در تفسیر مجمع البیان». پژوهش­نامۀ قرآن و حدیث، شمارۀ 16، صص1ـ23.
[94]. میرزایی، پوران (1389). «بازکاوی ­انتساب­ تفسیر ­القمی ­در خلال ­مقایسۀ­ ­مقدمه ­با ­متن­ کتاب». علوم ­حدیث، سال پانزدهم، شمارۀ اول، پیاپی 55، صص153ـ163.
[95]. نجاشی، احمدبن­­علی(1416). رجال ­النجاشی. قم: مؤسسه النشرالإسلامی.
[96]. نمازی شاهرودی، علی (1405). مستدرکات علم رجال الحدیث. تهران، ابن­المؤلف، چاپخانۀ شفق.
[97]. وحید بهبهانی، محمدباقر (؟). تعلیقه علی منهج المقال، (بی­جا)، (بی­نا).
[98]. هیثمی، نورالدین (1408). مجمع الزوائد. بیروت، دارالکتب العلمیة.
[99]. یعقوبی، احمد ­بن ­أبی­یعقوب (؟). تاریخ ­الیعقوبی. بیروت، دار صادر.
[100]. Afsar, Ayaz (2007), “A Comparative Study of the Intended Sacrifice of Isaac/Ishmael in the Bible and the Qur'ān,” Islamic Studies, Winter, 46(4): pp. 483-498. (Available at: https://www.jstor.org/stable/20839091)
[101]. Fireston, Reuven (1998). “Merit, mimesis, and martyrdom: aspects of Shiite meta_historical exegesis on Abraham's sacrifice in light of Jewish, Christian, and Sunni muslim tradition”, Journal of the American Academy of Religi, Volume 66, Issue 1, P93-116.
[102]. Ghauri, Abdus Sattar & Ghauri, Ihsanur Rahman (2007), The Only Son offered for Sacrifice Isaac or Ishmael [Second (Revised) Edition (Hardbound)], Lahore: Al-Mawrid.
[103]. Marlowe, Michael, (2006), The Only Begotten Son, Bible-researcher.com (Retrieved on 13.12.2021).
[104]. Moody, Dale (1953), “God's Only Son: The Translation of John 3:16 in the Revised Standard Version,” Journal of Biblical Literature Dec. 72(4), pp. 213-219.
[105]. https://en.wikipedia.org/wiki/Monogen%C4%93s, (Retrieved on 13.12.2021).
 
 
Quranic Sciences and Tradition
Volume 54, Issue 2
March 2022
Pages 320-295

Files

Share

How to cite

Statistics