2024-03-29T16:18:22Z
https://jqst.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=6797
پژوهش های قرآن و حدیث
2008_9430
2008_9430
1392
46
2
بررسی و نقد نظر گولدزیهر دربارۀ اثرپذیری ابنعباس از جیلانبنفروه در فهم مفردات قرآن
حسن
اصغرپور
نهله
غروی نائینی
مجید
معارف
پیشینۀ مفرداتپژوهی قرآن کریم به سالها و دهههای آغازین صدر اسلام بازمیگردد. در میان صحابۀ رسول خدا(ص) پس از امام علی(ع)، عبداللهبنعباس را باید مشهورترین و برجستهترین مفسّر قرآن برشمرد. با وجود شواهد و قرائن روشن و استوار در تبیین جایگاه و نقش ارزندۀ ابنعباس در تفسیر مفردات قرآن و اتکای او به منابع اصیل عربی از جمله اشعار و ضربالمثلها، برخی همچون ایگناس گولدزیهر با طرح برخی توهّمات، اصالت میراث تفسیری ابنعباس در شرح واژگان قرآن را زیر سؤال برده و بیشتر آن را نتیجۀ پرسشهای او از شخصی به نام ابوجلد، جیلانبنفروه، دانستهاند. این پژوهش بر آن است تا ضمن طرح این ادّعا، بر پایۀ پارهای شواهد و گزارشهای روایی و تاریخی، نادرستی آن را اثبات نماید.
ابنعباس
جیلانبنفروه
گولدزیهر
مفردات قرآن
2014
02
20
1
26
https://jqst.ut.ac.ir/article_50094_e8072c04094b95e895f7d32f1a4f5388.pdf
پژوهش های قرآن و حدیث
2008_9430
2008_9430
1392
46
2
رهاوردهای استفاده از روش «تحلیل محتوا کمی» در فهم احادیث
محمد
جانی پور
رضا
شکرانی
کلمات گهربار ائمهٔ اطهار(ع) پس از قرآن کریم، گرانقدرترین میراث دین مبین اسلام و دستورالعملی برای سعادت هر دو جهان است. این محتوای غنی و هویتبخش قابلیت آن را دارد که در حوزههای مختلف علوم بشری استفاده شده و مبنای مطالعات بنیادین و کاربردی در نظر گرفته شود. به نظر میرسد آنچه امروز میتواند راهگشای فهم بسیاری از وقایع آن دوران باشد، تبیین دیدگاهها و مبانی نظری ائمۀ اطهار(ع) از خِلال تجزیه و تحلیل گفتار ایشان با استفاده از روشهای علمی و دقیق باشد، چرا که به واسطۀ فهم گفتمان هر شخص و چینش منطقی کلمات او در کنار یکدیگر است که میتوان به درکی جامع از دیدگاههای آن فرد و اعماق اندیشههای وی دست یافت. از جمله روشهای تحقیق مطرح، روش «تحلیل محتوا» است که پژوهشهای انجامشده بر مبنای آن در حوزۀ علوم دینی و به ویژه متون حدیثی نشان داده است که این روش از قابلیتهای بسیار خوبی جهت فهم و نقد احادیث برخوردار بوده و از همین روی است که محققان و پژوهشگران عرصه علوم دینی به جهت استفادهٔ بهینه از دانش خود و عرضهٔ بهینۀ آن به گروههای مختلف جامعه، از این روش در تحقیقات خود بهره میگیرند. در این پژوهش پس از معرفی این روش و فنون خاص آن، برخی کارکردها و قابلیتهای استفاده از آن در فهم احادیث به طور مستند بیان شده است.
تحلیل محتوا
حدیث
روش تحقیق
نقد حدیث
2014
02
20
27
57
https://jqst.ut.ac.ir/article_50095_55782b6a9a1281b9489e58655790d06e.pdf
پژوهش های قرآن و حدیث
2008_9430
2008_9430
1392
46
2
اشارات قصص قرآن به امام مهدی(ع) و ویژگیهای او
فرزانه
روحانی مشهدی
منصور
پهلوان
محمد علی
مهدوی راد
یکی از گونههای یادکرد امام مهدی(ع) در قرآن، اشاره به حقایق مهدوی ضمن سرگذشت پیامبران و امّتهای پیشین است. به دلایل متعدد قرآنی و روایی که در این پژوهش به آن اشاره میگردد، بسیاری از ویژگیهای امام مهدی(ع) و دوران ظهور ایشان ضمن آیات قصص قرآن بیان شده است. در واقع آیات و روایات منظرهایی را به روی ما گشودهاند که با نگریستن از آن منظرها به قصص قرآن میتوان اشارات قرآن را به امام مهدی(ع) و روزگار ظهور، دریافت. آنگاه با تدبّر در آیات قصص آدم، نوح، ابراهیم، یوسف، موسی(ع) و عیسی(ع) از این منظرها، اشارتهای قرآن به امام مهدی(ع) استنباط میشود. مقام خلافت، پنهان بودن ولادت، طول عمر، غیبت، ابتلاء قوم، عذاب کافران قوم و نجات مؤمنان از جمله حقایقی هستند که قصص قرآن بدان اشارت دارد.
ابتلائات و جداسازی نیکان از بدان دوران
امام مهدی ع
پنهانی ولادت
پیامبران الهی
تشکیل جامعۀ صالحان
طول عمر
غیبت
2014
02
20
59
81
https://jqst.ut.ac.ir/article_50096_70b547b80dc3cc81afe0686cd86f0ddf.pdf
پژوهش های قرآن و حدیث
2008_9430
2008_9430
1392
46
2
دنیاگرایی از منظر قرآن و عهد عتیق
مجتبی
زروانی
منیره
علی اصغری
منظور از حیات دنیوی در قرآن و عهد عتیق، زندگی این جهانی و خاکی است. هدف تحقیق حاضر، پاسخگویی به این دو مسئله است که رابطهٔ دنیا و آخرت در این دو متن چگونه ترسیم شده و نیز رویکرد این دو، نسبت به حیات دنیوی و نحوهٔ تمتع از آن چیست؟ در قرآن، آخرت، باطن و حقیقت دنیاست و رابطهٔ آنها را میان اعمال اختیاری انسان در دنیا و سعادت و شقاوت او در آخرت میداند. در عهد عتیق، شواهد صریحی دال بر اثبات جهان ماوراء مادّه وجود ندارد و سعادت واقعی انسان در این دنیا رقم خورده و پاداش و جزای انسان نیز مادی و این جهانی است. دلبستگی افراطی به حیات دنیوی و نیز دنیاگریزی در قرآن مطرود بوده و علاقهٔ هدفمند (معتدلانه) نسبت به آن مدنظر است. عهد عتیق، ضمن نکوهش دلبستگی به حیات مادی، با دادن وعدهٔ پاداش و جزای مادی، به طور غیرمستقیم روحیهٔ دنیاگرایی را در مخاطبان خود تقویت میکند. دنیاگریزی مطرود و رعایت اعتدال صرفاً مربوط به شئون زندگی دنیوی انسان بوده و قوانین وضعشده از جانب شریعت، بیشتر در جهت تحقق سعادت غایی بشر در زمین و نیز تأمین حقوق شایسته انسانها است.
آخرت
حیات دنیوی
دنیا
دنیاگریزی
رویکرد اعتدالی
علاقهٔ افراطی به حیات دنیوی
2014
02
20
83
111
https://jqst.ut.ac.ir/article_50098_8c0968b2a77a6245b24ffe1f3085c0fc.pdf
پژوهش های قرآن و حدیث
2008_9430
2008_9430
1392
46
2
مبانی و روش شیخ صدوق در تفسیر قرآن کریم
محمود
کریمی
محسن
دیمه کار گراب
شیخ صدوق از فقها و محدثان طراز اول امامیه در قرن چهارم هجری قمری است. نظر به صبغهٔ روایی اغلب آثارش، بیشتر در زمره محدثان به شمار آمده و وجههٔ تفسیری او کمتر مورد توجه قرار گرفته است. کتاب تفسیر قرآن صدوق به ما نرسیده لکن در میان آثار بهجامانده از وی میتوان به برخی از دیدگاههای تفسیریاش دست یافت. این نوشتار در صدد است تا مبانی و روش تفسیری وی را از میان آثار مذکور استخراج کند. قدسی بودن و وحیانی بودن، نص و قرائت واحد، قابل فهم بودن و جواز تفسیر قرآن و نیز ساختار چند معنایی و پیوستگی آیات آن، از مهمترین مبانی تفسیری شیخ صدوق است. تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر قرآن به سنّت، ناظر به روش ابنبابویه در تفسیر قرآن به مأثور است. از سوی دیگر تفسیر ادبی، تأویل آیات متشابه، بیان بطون آیات، بیان وجه جمع بین روایات تفسیری، نقد روایات تفسیری و نقد آراء تفسیری دیگران، ناظر به روش تفسیر اجتهادی اوست. بررسی شیوهٔ تفسیر موضوعی در ارائه مباحث تفسیری، تحلیل ارتباط روش تفسیری قرآن به قرآن با روایت «ضرب قرآن» در آثار شیخ صدوق، بررسی شیوهٔ وی در تبیین مفردات قرآن و اشاره به گرایش روایی و کلامی وی در تفسیر قرآن کریم از دیگر مباحث این نوشتار است.
تفسیر اجتهادی
تفسیر ادبی
تفسیر قرآن به سنّت
تفسیر قرآن صدوق
تفسیر محدثان
شیخ صدوق
2014
02
20
113
144
https://jqst.ut.ac.ir/article_50099_a35b24f1e62f14f19f71fbb0c8d1baa2.pdf
پژوهش های قرآن و حدیث
2008_9430
2008_9430
1392
46
2
فراهنجاری در صحیفۀ سجادیه
عباس
گنجعلی
آزاده
قادری
محسن
سیفی
ادبیات، هنر آرایش و پیرایش کلام است به نحوی که صورت آن زیباتر و پیام آن تأثیرگذارتر گردد. برجستهسازی ادبی یا فراهنجاری در اثر دگرگونسازی زبان معیار (انحراف از نُرم) صورت میپذیرد. فراهنجاری ممکن است در صورتهای زبانی (آوایی، معنایی، واژگانی، نحوی، گویشی و...) اتفاق بیفتد.
در اسلام دعا به عنوان یکی از نخستین چارچوبهایی در نظر گرفته میشود که در آن روح میتواند مطابق با خواست الهی شکل بگیرد. دعای معصومان(ع) تصویر کاملاً جدیدی از روح زنده و پویای اسلام را نشان میدهد؛ زیرا این دعاها دسترسی مستقیم به انواع رفتارها و ویژگیهای بشری را ـ که نیاز شکوفایی کامل آرمان اسلامی هستندـ فراهم میکند. صحیفهٔ سجادیه، ارزشمندترین و گرانقدرترین ادب دعایی به شمار است که اندیشهها و افکارش، روح پاک انسانی را به نمایش گذاشته و هدایت جامعه بشری را مطمح نظر قرار داده است.
از آنجا که جلب توجه ذهن مخاطب به موضوع برای درک بهتر آن و وارد ساختن او در فضای متن جهت تأمل بیشتر، یکی از ویژگیهای فنی متن است، آن حضرت با زبان دعا و با تکیه بر اصل همنشینی معنایی و ساختار کلام، دست به آفرینش نثری زدهاند که از سطح نثر ادبیات زمان خویش فراتر رفته و با زبانی فراهنجار نمود یافته است. فراهنجاری در صحیفهٔ سجادیه از سطوح متفاوتی از جمله «آوایی، واژگانی، نحوی و معنایی» قابل بررسی است. این جستار به بررسی زبان فراهنجار با تکیه بر متن صحیفهٔ سجادیه، بر اساس روش تحلیلی توصیفی پرداخته است.
ادبیات
دعا
زبان فراهنجار
صحیفهٔ سجادیه
2014
02
20
145
162
https://jqst.ut.ac.ir/article_50100_1efb5e079cceaac3f3c71b0927a0fe6a.pdf
پژوهش های قرآن و حدیث
2008_9430
2008_9430
1392
46
2
معناشناسی تاریخی و توصیفی «عَدْن» در قرآن کریم
جعفر
نکونام
محمد
معظمی گودرزی
واژه «عَدْن» در قرآن واژهای دخیل است. اعراب جاهلی پیش از نزول قرآن با کاربرد این واژه به معنای سرزمینی که بهشت اولیهٔ حضرت آدم در آن قرار داشته و در کتب عهد عتیق و تلمود و به تبع آن تعالیم یهودی و مسیحی بهکاررفته است، آشنا بودهاند. این واژه در قرآن تطوّر معنایی پیدا کرده و برای بهشت اخروی بهکاررفته است. احتمال استعمال فعلی و مصدری این واژه پیش از نزول قرآن مورد تردید است. تعبیر «جنّات عَدْن» در قرآن تمایز مشخصی با سایر تعابیر ندارد و نظیر سایر تعابیر در مقام توصیف یک واقعیت، یعنی بهشت اخروی است.
جنّت
عَدْن
معناشناسی
معناشناسی تاریخی
معناشناسی توصیفی
2014
02
20
163
184
https://jqst.ut.ac.ir/article_50101_94cafad05124ba1edcd8055369ca33d5.pdf